Κάτι περίεργο συμβαίνει στο Σύμπαν

Προσομοιώσεις με βάση το καθιερωμένο κοσμολογικό μοντέλο υποδεικνύουν ότι οι γαλαξίες θα πρέπει να είναι ομοιόμορφα κατανεμημένοι στο σύμπαν. Αλλά το τελευταίο φαίνεται να έχει σε ορισμένα σημεία μεγαλύτερες συγκεντρώσεις ύλης από ό,τι ανέμεναν οι αστρονόμοι, σύμφωνα με τη μεγαλύτερη γαλαξιακή έρευνα που έχει διεξαχθεί ποτέ. Οι επιπλέον συγκεντρώσεις μάζας θα μπορούσαν να φέρουν έναν επανασχεδιασμό του καθιερωμένου μοντέλου της κοσμολογίας, και ίσως μια νέα κατανόηση του πώς λειτουργεί η βαρύτητα στη φύση.

Προσομοιώσεις με βάση το καθιερωμένο κοσμολογικό μοντέλο, όπως φαίνεται εδώ, δείχνουν ότι σε πολύ μεγάλες κλίμακες αποστάσεων, οι γαλαξίες θα πρέπει να είναι ομοιόμορφα κατανεμημένοι. Αλλά οι παρατηρήσεις δείχνουν μια πιο ανώμαλη κατανομή της ύλης από ό,τι αναμενόταν. (.Το μήκος της ράβδου πάνω αντιπροσωπεύει περίπου 2,3 δισεκατομμύρια έτη φωτός)

Αυτό το συμπέρασμα οδηγεί τους ειδικούς να συμπεράνουν ότι πρέπει να φτιαχτούν νέες θεωρίες για να εξηγήσουν γιατί η ύλη που αποτελεί το σύμπαν δεν κατανέμεται τόσο ομαλά, όπως προτείνουν τα καθιερωμένα μοντέλα ότι πρέπει να είναι.

“Ίσως σε πολύ μεγάλες κλίμακες, η γενική σχετικότητα του Αϊνστάιν να είναι ελαφρώς λάθος", δήλωσε ο κοσμολόγος Shaun Thomas του Πανεπιστημιακού Κολλεγίου του Λονδίνου, που υπογράφει μια νέα δημοσίευση στο Physical Review Letters. "Αυτό ενδεχομένως ίσως να είναι ένα από τα πρώτα σημάδια ότι κάτι περίεργο συμβαίνει στον Κόσμο."

Όταν παρατηρούμε το σύμπαν από κοντά βλέπουμε ότι η ύλη σχηματίζει άστρα, γαλαξίες και σμήνη γαλαξιών. Αλλά, σε μεγάλες αποστάσεις οι κοσμολόγοι περιμένουν το σύμπαν να είναι όλο και περισσότερο ομαλό, παρόμοια με ένα τοπίο όταν αυτό παρατηρείται από το αεροπλάνο.

Οι συγκεντρώσεις της ύλης που βλέπουμε σήμερα προέρχονται από μικροσκοπικές διακυμάνσεις στην πυκνότητα της ύλης στο πολύ πρώιμο σύμπαν. Καθώς το σύμπαν επεκτάθηκε, τα σημεία με λίγη επιπλέον ύλη άρχισαν να συγκεντρώνουν όλο και περισσότερη ύλη μέσω της βαρυτικής έλξης. Με βάση το καλύτερο μοντέλο που έχουμε για το πώς λειτουργεί η βαρύτητα και από τι είναι φτιαγμένο το σύμπαν, οι κοσμολόγοι μπορούν να κάνουν μια προέκταση του πρώιμου σύμπαντος αμέσως μετά το Big Bang, για να πάρουν μια πολύ καλή ιδέα για το πώς το σύμπαν θα πρέπει να είναι σήμερα σε κάθε κλίμακα.

Ο Thomas και οι συνεργάτες του εξέτασαν την πιο μεγεθυμένη εικόνα του σύμπαντος που υπάρχει, και βρήκαν ότι είναι πιο πυκνό σε ορισμένα σημεία από όσο τα μοντέλα προβλέπουν. Ο κοσμολόγος χρησιμοποίησε δεδομένα από την Έρευνα Sloan, η οποία καλύπτει περίπου το ένα πέμπτο όλου του ουρανού, με σκοπό να κάνει ένα πρόχειρο τρισδιάστατο χάρτη με 723.556 γαλαξίες, που είναι τουλάχιστον 4 δισεκατομμύρια έτη φωτός μακριά μας. Οι ερευνητές υπολόγισαν πόσο ομαλά κατανέμονται οι γαλαξίες που εμφανίζονται σε κλίμακες από 2 δισεκατομμύρια έτη φωτός.

Η ομαλότητα του σύμπαντος αναμενόταν να μεταβάλλεται περίπου κατά 1% από το ένα σημείο στο άλλο σε αυτές τις κοσμικές κλίμακες μήκους. Η νέα όμως ανάλυση είδε ένα σύμπαν που ποικίλλει με σχεδόν διπλάσιο ποσό. Είναι ακόμα βασικά ομαλό, αλλά η ύλη είναι πιο συγκεντρωμένη από ό, τι προβλέπουν τα τρέχοντα κοσμολογικά μοντέλα.

Το αποτέλεσμα αυτό θα μπορούσε να σημαίνει πως οι κοσμολόγοι θα πρέπει να επανεκτιμήσουν το ρόλο της σκοτεινής ενέργειας, τη μυστηριώδη δύναμη που αναγκάζει το σύμπαν να διαστέλλεται με ένα συνεχώς αυξανόμενο ρυθμό. Η ίδια η σκοτεινή ενέργεια υποτίθεται ότι είναι σχεδόν τέλεια ομαλή, όμως συγκεντρώσεις της σκοτεινής ενέργειας θα μπορούσαν να φέρουν γύρω τους μάζες της ορατής ύλης.

Οι επιπλέον συγκεντρώσεις της ύλης θα μπορούσε επίσης να σημαίνει πως δεν υπάρχει καθόλου σκοτεινή ενέργεια . Και τι θα σήμαινε αυτό; Ότι η βαρύτητα θα μπορούσε να συμπεριφέρεται διαφορετικά σε πολύ μεγάλες κλίμακες από ό,τι στις μικρότερες κλίμακες, κάτι που σημαίνει ότι η θεωρία του Αϊνστάιν της γενικής σχετικότητας χρειάζεται αναμόρφωση.

"Η γενική σχετικότητα έχει αποδειχθεί ολόσωστη ξανά και ξανά, αλλά έχει δοκιμαστεί στις ίδιες κλίμακες," λέει ο Thomas. "Αυτές όμως είναι νέες τεράστιες κλίμακες, κι εκεί θα μπορούσε να καταρρέει. Και τότε θα πρέπει να φτιάξουμε μια νέα θεωρία. "

Τέλος, οι συμπαγείς συγκεντρώσεις μπορεί να προέρχονται και από συστηματικά σφάλματα στις παρατηρήσεις, όπως αστέρια να έχουν μεταμφιεστεί σε γαλαξίες ή η σκόνη στον Γαλαξία μας να εμποδίζει να δούμε τους μακρινούς γαλαξίες. Ο Thomas και οι συνεργάτες του εξετάζουν  και τις δύο αυτές δυνατότητες και πιστεύουν ότι είναι απίθανο να υπάρχει πρόβλημα, όμως υπάρχουν ακόμα κάποια περιθώρια για ψάξιμο.

Μια νέα έρευνα όπως αυτή που προσφέρει η επικείμενη Dark Energy Survey, αναμένεται να βοηθήσει στην επίλυση των όποιων αμφιβολιών.

Πηγή: Daily Galaxy

Ένοπλη ληστεία στην πανεπιστημιούπολη Ζωγράφου!

Δίπλα στη Φιλοσοφική Σχολή, εντός του χώρου ασύλου,  οι δράστες χτύπησαν υπαλλήλους χρηματαποστολής που είχαν πάει να βάλουν χρήματα στο ΑΤΜ έξω από τη Σχολή. Όπως δήλωσε ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών Θεοδόσης Πελεγκρίνης, ο οποίος βρισκόταν στο χώρο του πανεπιστημίου την ώρα της ληστείας, "ήταν τέσσερις δράστες χωρίς κράνη ή κουκούλες. Ακινητοποίησαν τον υπάλληλο της χρηματαποστολής χτυπώντας τον με το κοντάκι της καραμπίνας στο κεφάλι και τραυματίζοντάς τον, ευτυχώς ελαφρά. Άρπαξαν 100.000 ευρώ και λεγναν καπνός σε μερικά δευτερόλεπτα". "Είναι βέβαιο ότι πρόκειται για ενέδρα" συμπλήρωσε ο πρύτανης, καθώς όπως είπε "οι δράστες επέλεξαν περίοδο που γίνονται εξετάσεις, ώστε να μην υπάρχει έξω πολύς κόσμος και προφανώς γνώριζαν ότι εκείνη την ώρα γίνεται το καθημερινό δρομολόγιο της χρηματαποστολής." 

Πιθανά να βρισκόμαστε στη λύση ενός μεγάλου αινίγματος στη φυσική

Ένα σημαντικό επίτευγμα μπορεί να επίκειται στη μελέτη των νετρίνων στο πείραμα T2K στην Ιαπωνία. Οι ερευνητές λένε ότι είδαν ενδείξεις στα δεδομένα τους ότι αυτά τα στοιχειώδη σωματίδια μπορούν να αλλάξουν σε οποιοδήποτε από τα τρία είδη γεύσεων τους. Τα αποτελέσματα είναι προσωρινά, διότι τα πειράματα έπρεπε να σταματήσουν μετά από το σεισμό του Μαρτίου.

Ο ανιχνευτής λειτουργεί ερευνώντας για τυχόν λάμψεις φωτός από σωματίδια που ξεπερνούν την ταχύτητα του φωτός μέσα στο νερό

Αλλά, αν επιβεβαιωθεί, θα ανοίξει το δρόμο για περαιτέρω έρευνα σχετικά από πού και πώς προήλθε η ύλη στο σύμπαν.

Συγκεκριμένα, οι μελέτες αυτές θα ψάξουν γιατί το σύμπαν αποτελείται από την κανονική ύλη και όχι από αντιύλη – που οι θεωρητικοί λένε ότι πρέπει να έχουν δημιουργηθεί σε ίσες ποσότητες κατά το Big Bang.

"Θέλουμε να καταλάβουμε αυτή την ασυμμετρία, αλλά πρώτα πρέπει να αποδείξουμε ότι οι διάφορες γεύσεις των νετρίνων μπορεί αυθόρμητα να αλλάξουν, από τη μία γεύση στην άλλη. Κάτι που οι φυσικοί αποκαλούν ταλάντωση νετρίνων. Μέχρι στιγμής, τα πειράματα υπήρξαν πολύ θετικά", ανέφερε ο ο καθηγητής Dave Wark, του Imperial College.

Τα νετρίνα είναι ένα σωματίδιο από τις θεμελιώδεις δομικές μονάδες της ύλης, που βρίσκονται παντού. Από τον ήλιο, για παράδειγμα, δημιουργούνται σε τεράστιες ποσότητες, όταν συντήκεται το υδρογόνο για να φτιάξει το στοιχείο ήλιο.

Είναι, ωστόσο, πολύ δύσκολο να μελετηθεί, επειδή αλληλεπιδρά πολύ ασθενικά με την κανονική ύλη. Γι αυτό και του δόθηκε το ψευδώνυμό "σωματίδια φάντασμα".

Παρ ‘όλα αυτά, οι επιστήμονες ήταν σε θέση να διακρίνουν τρεις γεύσεις – το νετρίνο ηλεκτρονίου, το νετρίνο μιονίου και το ταυ νετρίνα.

Μια προηγούμενη έρευνα είχε ανακαλύψει δύο μορφές ταλαντώσεων – μεταβολών.

Τώρα όμως το πείραμα T2K στην Ιαπωνία υπαινίσσεται μια τρίτη μεταμόρφωση – εκείνη του νετρίνο μιονίου να μετατρέπεται σε ένα νετρίνο ηλεκτρονίου.

Το πείραμα T2K είναι είναι κτισμένο σε δύο μέρη. Το ένα είναι μια πηγή νετρίνων που παράγει μιονικά νετρίνα και τα οποία στην συνέχεια συλλέγονται από διάφορους ανιχνευτές

Το ένα τμήμα βρίσκεται στην ανατολική ακτή της Ιαπωνίας (J-Parc) και παράγει μια ακτίνα νετρίνων μιονίου, που μεταφέρεται κάτω από το έδαφος για 295 χιλιόμετρα προς την εγκατάσταση μαμούθ Super-Kamiokande στη δυτική ακτή, όπου συλλέγονται.

Το τελευταίο είναι μια δεξαμενή 50.000 τόνων υψηλής καθαρότητας νερού που περιβάλλεται από ευαίσθητους οπτικούς ανιχνευτές.

Γύρω από το νερό βρίσκονται σωλήνες φωτοπολλαπλασιαστών που ανιχνεύουν τις πολύ σπάνιες και πολύ αχνές λάμψεις φωτός που δημιουργούνται κατά τη διέλευση των νετρίνων όταν αλληλεπιδρούν με το νερό.

Στα πειράματα του τρέχοντος έτους, που λειτούργησαν μέχρι ο σεισμός να καταστρέψει τον εξοπλισμό, οι επιστήμονες είδαν μια αύξηση – υπερβολή των νετρίνων ηλεκτρονίου.

Με άλλα λόγια, φαίνεται πως το νετρίνο του μιονίου που αποστέλλεται από το J-Parc είχε αλλάξει τη γεύση του κατά το ταξίδι.

Τα στατιστικά στοιχεία δεν είναι αρκετά μεγάλα για να διεκδικήσουν έγκυρη ανακάλυψη, αλλά οι πειραματιστές είναι ενθουσιασμένοι και πρόθυμοι να το επαναλάβουν.

Παραβίαση CP

Η αλλαγή των γεύσεων μπορεί να μας οδηγεί σε αυτό που οι φυσικοί αποκαλούν παραβίαση CP και σε μια πιθανή εξήγηση για το γιατί η κανονική ύλη και η αντιύλη που δημιουργήθηκαν κατά τη Μεγάλη Έκρηξη, δεν εξαϋλώθηκαν ολοκληρωτικά μεταξύ τους, αλλά, αντίθετα, είχαμε μια υπέρβαση της κανονικής ύλης.

"Πρέπει να υπάρχουν ορισμένοι νόμοι της φυσικής που δεν ξέρουμε επειδή όλοι οι νόμοι που ξέρουμε δεν μπορούν να δώσουν κάποια σημαντική υπεροχή της ύλης πάνω στην αντιύλη. Υπάρχουν ορισμένες θέσεις όπου θα μπορούσαν να κρύβονται αυτοί οι νόμοι, και μία από αυτές είναι τα νετρίνα," εξηγεί ο Dave Wark.

Τώρα οι φυσικοί αναμένουν να επισκευαστεί η πηγή των νετρίνων στο J-Parc ώστε να συνεχίσουν τα πειράματα συλλογής δεδομένων και πάλι μέχρι το τέλος του έτους.

Πηγή: BBC

Ηλιακή «καταιγίδα» με πιθανές διαταραχές σε τηλεπικοινωνίες και ηλεκτρισμό

Μια ασυνήθιστη έκλαμψη του Ήλιου, που έγινε αντιληπτή από το ηλιακό παρατηρητήριο SDO της NASA, ίσως προκαλέσει διαταραχές στις δορυφορικές επικοινωνίες GPS και στα δίκτυα παροχής ηλεκτρισμού του πλανήτη μας από σήμερα το απόγευμα μέχρι αύριο, ενώ όσοι ζουν στις πολικές περιοχές κατά πάσα πιθανότητα θα έχουν την ευκαιρία να απολαύσουν ένα μαγευτικό σέλας.

Η ισχυρή έκλαμψη οδήγησε σε μια μεγάλη εκτόξευση ηλιακής στεμματικής μάζας και σε ένα καταιγισμό ακτινοβολίας τέτοιου επιπέδου που είχε να σημειωθεί από το 2006, με αποτέλεσμα να είναι πιθανή η πρόκληση γεωμαγνητικής καταιγίδας, σύμφωνα με το γαλλικό πρακτορείο ειδήσεων. Ένα μεγάλο νέφος πλάσματος και σωματιδίων υψηλής ενέργειας εκτινάχτηκε από την έκλαμψη και φάνηκε να καλύπτει σχεδόν την μισή επιφάνεια του Ήλιου.

Η NASA, που παρακολούθησε το γεγονός χάρη στο διαστημικό παρατηρητήριό της Solar Dynamics Observatory (SDO), που εκτοξεύτηκε πέρυσι και διαθέτει άκρως εξελιγμένο εξοπλισμό καταγραφής των συμβάντων στον Ήλιο, έκανε λόγο για φαινόμενο «οπτικά θεαματικό» και «μάλλον δραματικό». Διευκρίνισε πάντως ότι επειδή η έκλαμψη και η επακολουθήσασα εκπομπή ακτινοβολίας δεν στόχευε απευθείας τη Γη, κατά πάσα πιθανότητα οι συνέπειες θα είναι «σχετικά μικρές».

Μετεωρολόγοι και γεωφυσικοί βρίσκονται σε εγρήγορση για να δουν αν το φαινόμενο θα οδηγήσει σε σύγκρουση των μαγνητικών πεδίων της Γης και του Ήλιου. Οι πρώτες εκτιμήσεις είναι ότι θα προκληθεί μια μέτρια γεωμαγνητική καταιγίδα, που θα «χτυπήσει» τον πλανήτη μας μετά τις 9 το βράδυ (ώρα Ελλάδας) απόψε και η οποία αναμένεται να τελειώσει σε 12 έως 24 ώρες. Δεν αποκλείεται ορισμένες πτήσεις πάνω από τις πολικές περιοχές να χρειαστεί να αλλάξουν δρομολόγιο για λόγους ασφαλείας. 

(Πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ)

Παγκόσμια Ημέρα Ανέμου 2011: η αιολική ενέργεια επιλογή εξόδου από την κρίση!

Σε όλο τον κόσμο εορτάστηκε η Παγκόσμια Ημέρα του Ανέμου 15 Ιουνίου 2011, με εκδηλώσεις που οργάνωσαν η Ευρωπαϊκή Ένωση Αιολικής Ενέργειας (www.ewea.org) και το Παγκόσμιο Συμβούλιο Αιολικής Ενέργειας (www.gwec.net).

Στην Ελλάδα, εν μέσω της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης, η ΕΛΕΤΑΕΝ συμμετείχε κατά το δυνατό, στις εορταστικές εκδηλώσεις.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση της  Ευρωπαϊκής Ένωσης Αιολικής Ενέργειας (EWEA) εκδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν σε όλες τις γωνιές του πλανήτη, από την Αργεντινή, την Ουρουγουάη και το Μεξικό μέχρι την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία, την Ιαπωνία, τις ΗΠΑ, τον Καναδά και όλες σχεδόν τις Ευρωπαϊκές χώρες περιλαμβανομένων της Κροατίας, της Ουκρανίας και της Ρουμανίας.

Στην Ελλάδα, αν και αναβλήθηκαν οι προγραμματισμένες εκδηλώσεις του Ζαππείου, πραγματοποιήθηκαν οι καλλιτεχνικές εκθέσεις παιδικής ζωγραφικής, φωτογραφίας και γραμματοσήμων.Επικεφαλής της επιτροπής που επέλεξε τα έργα που βραβεύθηκαν ήταν η ζωγράφος Αλίκη Βενιέρη-Σκουλικίδη και μετείχαν τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου Ρέα Τασίου και Μύριμ Ροντρίγκεζ, και η Λιάνα Χατζηχαραλάμπους.

Τα έργα που βραβεύθηκαν φιλοτεχνήθηκαν από τα παιδιά:

*Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου, Στ’ Δημοτικού

* Κων/νος Τουραντζίδη, Στ’ Δημοτικού

* Μιχάλης Ντέτσικας, Β’ Δημοτικού

* Βασιλική Μπέλλου, Β’ Δημοτικού

* Λούζη Σαββίνα- Αντύπα Χριστίνα, Νηπιαγωγείο

* Παπαδά Άννα- Ζοζεφίνα, Νηπιαγωγείο

Τα παιδιά παρέλαβαν τα δώρα τους από τον κ. Κίμωνα Στεργιώτη, Δ/ντη Επικοινωνίας της ΔΕΗ Α.Ε. σε μια όμορφη τελετή στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων. Τα βραβευμένα έργα έχουν αναρτηθεί στο δικτυακό τόπο της ΕΛΕΤΑΕΝ, στην ακόλουθη διεύθυνση: http://www.eletaen.gr/drupal/media/438 .

Η φωτογραφία που επελέγη ως νικήτρια είναι συλλογική συμμετοχή της εταιρείας RETD με θέμα το Αιολικό Πάρκο της EDF-RETD στη θέση Αετός στο Δήμο Γαλαξιδίου Φωκίδας ισχύος 23 MW.

Σύντομα θα αναρτηθούν στο δικτυακό τόπο της ΕΛΕΤΑΕΝ φωτογραφίες από τα έργα (περίπου 350) όλων των παιδιών και όλες οι φωτογραφίες που συμμετείχαν στην έκθεση.

Ο Πρόεδρος του ΔΣ της ΕΛΕΤΑΕΝ Παναγιώτης Παπασταματίου δήλωσε: «Σε μια εξαιρετικά βαριά στιγμή για την Ελληνική κοινωνία και οικονομία, η ΕΛΕΤΑΕΝ συμμετείχε κατά το δυνατό, στις εορταστικές εκδηλώσεις για την Παγκόσμια Ημέρα του Ανέμου. Η ενεργός συμμετοχή της ΕΛΕΤΑΕΝ σε μια παγκόσμια εορτή, σε συνεργασία με τους ευρωπαίους φίλους μας και τους συναδέλφους μας από το Παγκόσμιο Συμβούλιο Αιολικής Ενέργειας, εμπεριέχει ένα διπλό μήνυμα:

* ότι σε αυτή τη δύσκολη συγκυρία οφείλουμε όλοι μας –από τον μικρό μετερίζι που παιδεύει ο καθένας- να διεκδικούμε τη θέση που αξίζει στην Ελλάδα μέσα στο παγκόσμιο γίγνεσθαι, και

* ότι η Αιολική Ενέργεια είναι μια από τις ελάχιστες επιλογές που διαθέτει η χώρα μας για ανάπτυξη και έξοδο από την οικονομική και κοινωνική κρίση.

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα του Ανέμου 15 Ιουνίου 2011, απευθυνθήκαμε στην Πολιτεία και την καλέσαμε να αναλάβει τις ευθύνες της και να πάρει αποφάσεις, συγκεκριμένες και σαφείς, σύμφωνα με τους 6 άξονες πολιτικής παρέμβασης που καταθέσαμε. Αποφάσεις για την ανάπτυξη και το περιβάλλον.Απευθυνθήκαμε επίσης στην επόμενη γενιά. Στα παιδιά. Αυτά είναι το μέλλον και θέλουμε να τα φέρουμε κοντά μας. Να τους εξηγήσουμε τα οφέλη της αιολικής ενέργειας, τα οφέλη από ένα καθαρό περιβάλλον.»

Η ΕΛΕΤΑΕΝ ευχαριστεί θερμά τους εθελοντές που βοήθησαν, χωρίς τη συμμετοχή των οποίων, η πραγματοποίηση των εκδηλώσεων δεν θα ήταν δυνατή.

econews

Οι ‘γαλαξίες φάντασμα’ κυριαρχούν στο σύμπαν

Οι μικρότεροι γαλαξίες έχει παρατηρηθεί  πως κυριαρχούνται κυρίως από σκοτεινή ύλη,  με τους μικρότερους γνωστούς γαλαξίες να αποτελούνται τουλάχιστον κατά 99% από σκοτεινή ύλη, έχοντας μία απίστευτη αραχνοΰφαντο εμφάνιση όπως φαίνεται παρακάτω. Στην πραγματικότητα, είναι σαν οβίδες, με μια πολύ υψηλότερη πυκνότητα της σκοτεινής ύλης από ό,τι οι γιγαντιαίοι γαλαξίες. Όταν τα πρώτα τους αστέρια  νεκρώθηκαν μέσα σε υπερκαινοφανείς εκρήξεις, αυτοί οι γαλαξίες μπορεί σε πολλές περιπτώσεις να απομάκρυναν ένα μεγάλο μέρος του υπόλοιπου αερίου τους, οπότε δεν μπόρεσαν να σχηματιστούν πολλά νέα αστέρια. Γι αυτό βρίσκουμε άδειο το φωτοστέφανο ή την άλω που τους περικλείει. 

Οι μικροσκοπικοί γαλαξίες είναι γεγονός ότι υπερτερούν αριθμητικά των μεγάλων γαλαξιών, όπως ο δικός μας Γαλαξίας. Δεδομένου ότι οι σχεδόν σκοτεινοί γαλαξίες είναι οι πιο συνηθισμένοι στον Κόσμο, άρα οι πιο σκοτεινοί γαλαξίες μπορεί να είναι ακόμη πιο συχνοί. 

Εμείς σπάνια βλέπουμε τους αμυδρούς νάνους γιατί σχεδόν δεν περιέχουν καθόλου αστέρια. Όμως η πυκνότητα της κεντρική σκοτεινής ύλης είναι περίπου 1 ηλιακή μάζα ανά 30 κυβικά έτη φωτός, η οποία είναι περίπου 100 φορές μεγαλύτερη από την πυκνότητα της σκοτεινής ύλης σε ένα γιγάντιο γαλαξία και αρκετές φορές μεγαλύτερη από την πυκνότητα των άστρων και του αερίου στο δίσκο του Γαλαξία μας . Οι νάνοι γαλαξίες μπορεί να φαίνονται επουσιώδεις, αλλά μοιάζουν με οβίδες ως προς ένα γιγάντιο γαλαξία. 

Η πυκνότητα της σκοτεινής ύλης τους συνδέεται στενά με τη μέση πυκνότητα του σύμπαντος, όταν αυτοί σχηματίστηκαν. Η υψηλή πυκνότητα αυτών των νάνων δείχνουν ότι σχηματίστηκαν πολύ νωρίς στην ιστορία του Σύμπαντος, ή όταν το σύμπαν είχε το 1/3.000 ή ακόμη και το 1 /10.000 της σημερινής ηλικίας του. Οι πιο αμυδροί νάνοι είναι σχεδόν παρθένα κατάλοιπα από τις πρώτες στιγμές του σχηματισμού των γαλαξιών. 

Ο δικός μας Γαλαξίας είναι αρκετά μεγάλος γαλαξίας και το κυρίως σώμα του περιέχει περίπου 50% σκοτεινή ύλη. Οι γαλαξίες όμως με το 1/100 της φωτεινότητας του Γαλαξία μας περιέχουν περίπου κατά 90% σκοτεινή ύλη.

Οι μικρότεροι νάνοι γαλαξίες που γνωρίζουμε είναι σχεδόν σκοτεινοί, με μόνο το 1% της ύλης τους να είναι στη μορφή των γνωστών άστρων. Οι λιγότερο μεγάλοι γαλαξίες έχουν μια ασθενέστερη βαρυτική έλξη πάνω στο περιεχόμενό τους, γι αυτό και τα πρώτα αστέρια που νεκρώθηκαν μέσα σε εκρήξεις σουπερνόβα εκτινάσσουν στους μικρότερους γαλαξίες το περισσότερο αέριο. Αυτές όμως οι εκρήξεις έχουν μια μικρή επίδραση πάνω στη σκοτεινή ύλη. Έτσι, οι μικρό γαλαξίες έχουν λιγότερο αέριο με το οποίο φτιάχνουν νέα αστέρια και συνεπώς έχουν μικρότερες αστρικές πυκνότητες, αλλά από την άλλη έχουν υψηλή πυκνότητα σκοτεινής ύλης. 

Πηγή: DailyGalaxy

Δ.Νανόπουλος: «Το σύμπαν δεν είναι μόνο ένα»

Δεν υπάρχει μόνο ένα, αλλά πάρα πολλά σύμπαντα, ίσως και μπροστά στη μύτη μας, χωρίς όμως να τα βλέπουμε, όπως επίσης δεν αντιλαμβανόμαστε ότι πιθανότατα ζούμε σε δέκα διαστάσεις, τονίζει ο Δημήτρης Νανόπουλος. Δεν αποκλείεται μάλιστα στο μέλλον να δημιουργούμε σύμπαντα στο εργαστήριο!

Δεν πρόκειται για ευφυολογήματα κάποιου συγγραφέα επιστημονικής φαντασίας, αλλά για θεωρίες και υποθέσεις -με βάσιμες πιθανότητες να ανταποκρίνονται στην αλήθεια- ενός από τους πιο διάσημους Έλληνες επιστήμονες, του Δημήτρη Νανόπουλου, διακεκριμένου καθηγητή Φυσικής του πανεπιστημίου του Τέξας A&M (ΗΠΑ) και τακτικού μέλους της Ακαδημίας Αθηνών, ο οποίος μίλησε χθες βράδυ, στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, σχετικά με το πείραμα του Μεγάλου Επιταχυντή Αδρονίων του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Πυρηνικών Ερευνών (CERN) και την πειραματική διερεύνηση της ύπαρξης του Πολυσύμπαντος (multiverse).

Ο κ. Νανόπουλος παρουσίασε μερικές νέες επιστημονικές ιδέες που ανέπτυξε πρόσφατα με την ερευνητική ομάδα του στο αμερικανικό πανεπιστήμιο και οι οποίες δίνουν μια πολύ συγκεκριμένη μορφή στην έννοια του Πολυσύμπαντος. Εκτιμά, με βάση μαθηματικές εξισώσεις, ότι είναι δυνατό να υπάρχουν δέκα εις την πεντακοσιοστή σύμπαντα (ο αριθμός 10 με εκθέτη τον αριθμό 500!), σύμφωνα με τη θεωρία της Υπερσυμμετρίας (SUSY) και των Υπερχορδών, η οποία προβλέπει ότι, εκτός από τις γνωστές τέσσερις “μεγάλες” διαστάσεις -τρεις του χώρου (μήκος, πλάτος, ύψος) και ο χρόνος- υπάρχουν ακόμα έξι ή επτά, που βρίσκονται “διπλωμένες” σε τρομερά μικρό χώρο, ανεβάζοντας σε 10 ή 11 τον συνολικό αριθμό των διαστάσεων. “Ζούμε σε δέκα διαστάσεις, αλλά δεν το αντιλαμβανόμαστε” είπε ο κ. Νανόπουλος.

Η θεωρία του πολυσύμπαντος ή των πολλών παράλληλων συμπάντων έχει διάφορες εκδοχές, μια από τις οποίες προωθεί σθεναρά ο κ. Νανόπουλος, ο οποίος αρχικά ήταν αντίθετος στην όλη ιδέα, αλλά στη συνέχεια την αποδέχτηκε και την επεξεργάστηκε. Τόνισε όμως ότι μια τέτοια θεωρία έχει νόημα μόνο αν καταστεί δυνατό να αποδειχτεί πειραματικά και σε αυτό μπορεί να βοηθήσει ο επιταχυντής του CERN, για τον οποίο είπε ότι πλέον “δουλεύει ρολόι”, αν και οι φυσικοί που αναλύουν τις συγκρούσεις των σωματιδίων, είναι αναγκασμένοι “να ψάχνουν ψύλλους στα άχυρα”.

Σε μια προηγούμενη ομιλία του στην Αθήνα, ο κ. Νανόπουλος είχε πάντως δηλώσει ότι αν τελικά τα πειράματα του CERN δεν φέρουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα, αποτυγχάνοντας να βρουν νέα σωματίδια και να επιβεβαιώσουν πειραματικά την υπερσυμμετρία, τότε “αυτό θα αποτελέσει ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα για τη Φυσική, θα προκαλέσει μια μεγάλη κρίση”, καθώς θα σημαίνει, όπως είχε πει χαρακτηριστικά, ότι “πήραμε λάθος δρόμο”.

Σύμφωνα με τον έλληνα φυσικό, κάθε επιμέρους σύμπαν (μεταξύ αυτών το δικό μας) μέσα σε αυτό το πολυσύμπαν μπορεί να έχει τους δικούς του ξεχωριστούς φυσικούς νόμους, που ισχύουν μόνο σε αυτό, ενώ στα άλλα σύμπαντα οι νόμοι που τα διέπουν, μπορεί να είναι αφάνταστα διαφορετικοί ή και σχετικά παρόμοιοι, έχουν όμως οπωσδήποτε ως κοινό παρονομαστή τη βαρύτητα. Το ένα σύμπαν “γεννάει” το άλλο, μέσα σε μια αέναη διαδικασία παραγωγής συμπάντων, η οποία, όπως είπε, καταργεί την έννοια της αρχής και του τέλους του χρόνου.

Ο κ. Νανόπουλος είπε ακόμα ότι τα άλλα σύμπαντα -τα χαρακτήρισε “φυσαλίδες της πραγματικότητας” που απαρτίζουν το πολυσύμπαν- είναι δυνατό να βρίσκονται πολύ κοντά μεταξύ τους (κυριολεκτικά δίπλα μας!), αλλά δεν μπορούν να επικοινωνήσουν. Δεν απέκλεισε όμως ότι είναι πιθανώς δυνατό να γίνει μετάβαση από το ένα σύμπαν στο άλλο. Με λίγη δόση χιούμορ, ανέφερε ότι “θα έπρεπε να παρακαλάμε να μην ξυπνήσουμε ένα πρωί και γίνει ξαφνική ολική μεταβολή, για παράδειγμα περάσουμε από ένα σύμπαν με τέσσερις (“μεγάλες”) σε ένα άλλο με έξι διαστάσεις”.

Όλα τα σύμπαντα με τους ιδιαίτερους νόμους τους προκύπτουν κατά βάση από μόνα τους (χωρίς την ανάγκη “νομοθέτη”), σαν μια “τοπική μετάλλαξη” του χώρου σε ένα προϋπάρχον σύμπαν. Μάλιστα, ο κ. Νανόπουλος δεν απέκλεισε ως σενάρια επιστημονικής φαντασίας τολμηρές υποθέσεις ότι κάποια σύμπαντα θα μπορούσαν π.χ. να αποτελούν δημιούργημα ενός “χάκερ” σε κάποιο άλλο σύμπαν. Επεσήμανε ότι, αν τελικά αποδειχτεί η θεωρία του πολυσύμπαντος, τότε “θα καταλαβαίνουμε τον μηχανισμό παραγωγής συμπάντων”, οπότε, όπως είπε, όσο κι αν ακούγεται εξωφρενικό, “είναι πιθανό στο μέλλον να δημιουργηθεί ένα σύμπαν στο εργαστήριο” (“και δεν είμαι τρελός…”, φρόντισε να διευκρινίσει!).

Συνεχίζοντας να εκπλήσσει, ανέφερε ότι δεν αποκλείεται το σύμπαν που ζούμε τώρα, να δημιουργηθεί ξανά ακριβώς το ίδιο στο μέλλον, ενώ -με την ίδια λογική- το τωρινό σύμπαν μας θα μπορούσε να είναι το νιοστό από το παρελθόν, να έχει δηλαδή ήδη προϋπάρξει πολλές φορές. Ο κ. Νανόπουλος κατέστησε, πάντως, σαφές ότι είναι νωρίς ακόμα για να επιβεβαιωθούν τέτοιες υποθέσεις, πρόσθεσε όμως ότι τελικά αποτελούν λογικές συνέπειες της ευρύτερης θεωρίας του πολυσύμπαντος, που θα έπρεπε κανείς να ακολουθήσει και να διερευνήσει.

Αναφερόμενος σε πρόσφατο δημοσίευμα του περιοδικού “Nature”, που θεωρεί πιθανή την κατάρρευση της θεωρίας της υπερσυμμετρίας, επειδή τα μέχρι τώρα αποτελέσματα των πειραμάτων του CERN δεν την επιβεβαιώνουν, ο έλληνας φυσικός χαρακτήρισε υπερβολική και πρόωρη μια τέτοια εκτίμηση. “Πολύς θόρυβος για το τίποτε” είπε χαρακτηριστικά.

Τόνισε επίσης, ότι το σύμπαν που βλέπουμε (της ορατής ύλης) και το οποίο έχει ηλικία 13,7 δισεκατομμυρίων ετών, δεν είναι παρά το 4%, καθώς το υπόλοιπο είναι αόρατο, αποτελούμενο κατά 23% από “σκοτεινή ύλη” και 73% από “σκοτεινή ενέργεια”. Υπολογίζεται ότι μόνο στο δικό μας σύμπαν υπάρχουν περίπου 100 δισεκατομμύρια γαλαξίες και κάθε ένας από αυτούς έχει περίπου 100 δισεκατομμύρια ήλιους, γύρω από τους οποίους περιφέρεται ένας τεράστιος αριθμός πλανητών. Ο κ. Νανόπουλος είπε ακόμα ότι ο ήλιος κάποτε θα “σβήσει”, όμως το σύμπαν μας, που συνεχώς διαστέλλεται, είναι “ανοιχτό”, συνεπώς ποτέ δεν θα “πεθάνει”, ενώ είναι πιθανό να κάνει “μετάβαση” σε ένα άλλο σύμπαν-φυσαλίδα.

Ο κ. Νανόπουλος επιτέθηκε στους υπέρμαχους της “ανθρωπικής Αρχής” (που λένε ότι το σύμπαν είναι “κομμένο και ραμμένο” στα μέτρα των ανθρώπων), αντιτείνοντας ότι “δεν του καίγεται καρφάκι του σύμπαντος για εμάς”, ενώ χαρακτήρισε τη θεωρία του πολυσύμπαντος “το τελευταίο καρφί στο φέρετρο της τελεολογίας”. Απαντώντας σε σχετική ερώτηση, διευκρίνισε ότι δεν έχει χάσει το νόημα της η αναζήτηση μιας “ενοποιημένης θεωρίας του παντός” στην Φυσική, όμως δεν θα αφορά παρά μια λύση μοναδική για το δικό μας σύμπαν και τίποτε περισσότερο.

Τέλος, απαντώντας σχετικά με τις φιλοσοφικές προεκτάσεις της θεωρίας του πολυσύμπαντος, είπε ότι παραπέμπει σε “ένα νέο Διαφωτισμό” που ανοίγει νέους δρόμους για την ανθρωπότητα. Ακόμα, αρνήθηκε ότι υπάρχουν φραγμοί και όρια στις δυνατότητες του ανθρώπινου νου να συλλάβει την πραγματικότητα του σύμπαντος, εκτός από τα αναπόφευκτα ποσοτικά όρια στη συσσώρευση γνώσης στο μυαλό του ανθρώπου, όμως γι’ αυτό, όπως είπε, υπάρχουν οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές ως συμπαραστάτες μας, ενώ στο μέλλον η σχέση τους με τους ανθρώπους θα μπορούσε να γίνει ακόμα πιο στενή.

Αρνήθηκε επίσης ότι συσσωρεύοντας ολοένα περισσότερες γνώσεις, οι άνθρωποι χάνουν τη σοφία τους, ενώ -σε κάπως πιο απαισιόδοξο τόνο- συμφώνησε με τις εκτιμήσεις άλλων επιστημόνων ότι η Γη αργά ή γρήγορα “δύσκολα θα αντέξει” στα προβλήματά της, γι’ αυτό είναι ανάγκη να προετοιμαστεί η μετοίκηση της ανθρωπότητας σε άλλους πλανήτες.

Πηγή: News247.gr

Ολική έκλειψη Σελήνης σήμερα

Αν ο καιρός το επιτρέψει σήμερα το βράδυ θα έχουμε ολική έκλειψη Σελήνης, η οποία θα είναι ορατή από την Ελλάδα. Η έκλειψη θα αρχίσει νωρίς το βράδυ με αποτέλεσμα στο μεγαλύτερο μέρος της Σελήνης να βρίσκεται αρκετά χαμηλά στον ορίζοντα και έτσι στην Ευρώπη -και στην Ελλάδα- οι θεατές θα χάσουν τα πρώτα-πρώτα στάδια της έκλειψης, όμως στη συνέχεια θα μπορούν να τη δουν κοιτώντας προς νότια - νοτιανατολικά.

Η Σελήνη αναμένεται να ανατείλει περίπου στις 20:50, η έναρξη της μερικής έκλειψης από τη σκιά της Γης θα αρχίσει περίπου στις 21:20 (η Σελήνη θα βρίσκεται σε γωνία μόλις πέντε μοιρών από τον ορίζοντα), ενώ η έναρξη της ολικής φάσης της έκλειψης θα είναι κατά τις 22:20 το βράδυ και η Σελήνη θα βρίσκεται σε ύψος περίπου 13 μοιρών.

Η ολική φάση της έκλειψης θα διαρκέσει επί σχεδόν 100 λεπτά (η τελευταία έκλειψη που ξεπέρασε αυτή τη διάρκεια, είχε λάβει χώρα τον Ιούλιο του 2000), γεγονός που θα συμβάλλει οι παρατηρητές να μπορέσουν να δουν την ολική φάση και σε μεγαλύτερο ύψος. Η ολική φάση αναμένεται να τελειώσει λίγα λεπτά μετά τα μεσάνυχτα, όταν η Σελήνη θα βρίσκεται σε ύψος 24 μοιρών σε σχέση με τον ορίζοντα, ενώ η μερική φάση της έκλειψης θα τελειώσει μια ώρα αργότερα, λίγο μετά τη μία το βράδυ, με τη Σελήνη σε ύψος 27 μοιρών.

Η έκλειψη της Σελήνης είναι δυνατό να παρατηρηθεί ακόμα και δια γυμνού οφθαλμού, καθώς η παρατήρηση ούτε κάποιον κίνδυνο ενέχει, ούτε απαιτεί ειδικό αστρονομικό εξοπλισμό. Το «σβήσιμο» του φεγγαριού από το νυχτερινό ουρανό θα επιτρέψει στους θεατές να δουν «με άλλα μάτια» τα αστέρια.

Μια δεύτερη ολική έκλειψη Σελήνης θα συμβεί φέτος, στις 10 Δεκεμβρίου, ενώ η επόμενη θα λάβει χώρα στις 27 Ιουλίου 2018. Σε όλες τις περιπτώσεις, τόσο στις 15 Ιουνίου, όσο και στις επόμενες, η έκλειψη θα είναι «κεντρική», δηλαδή το φεγγάρι θα διέλθει από το κέντρο της σκιάς της Γης. Είχε προηγηθεί μια μερική ηλιακή έκλειψη στις 4 Ιανουαρίου φέτος, που ήταν ορατή από τη χώρα μας.

A Big Surprise from the Edge of the Solar System

June 9, 2011: NASA's Voyager probes are truly going where no one has gone before. Gliding silently toward the stars, 9 billion miles from Earth, they are beaming back news from the most distant, unexplored reaches of the solar system.

Mission scientists say the probes have just sent back some very big news indeed.

It's bubbly out there.

"The Voyager probes appear to have entered a strange realm of frothy magnetic bubbles," says astronomer Merav Opher of Boston University. "This is very surprising." 

 

A NASA video shows how magnetic bubbles might be formed at the edge of the solar system.

According to computer models, the bubbles are large, about 100 million miles wide, so it would take the speedy probes weeks to cross just one of them. Voyager 1 entered the "foam-zone" around 2007, and Voyager 2 followed about a year later. At first researchers didn't understand what the Voyagers were sensing--but now they have a good idea.

"The sun's magnetic field extends all the way to the edge of the solar system," explains Opher. "Because the sun spins, its magnetic field becomes twisted and wrinkled, a bit like a ballerina's skirt. Far, far away from the sun, where the Voyagers are now, the folds of the skirt bunch up." 

Magnetic bubbles at the edge of the solar system are about 100 million miles wide--similar to the distance between Earth and the sun. [more]

When a magnetic field gets severely folded like this, interesting things can happen. Lines of magnetic force criss-cross and "reconnect". (Magnetic reconnection is the same energetic process underlying solar flares.) The crowded folds of the skirt reorganize themselves, sometimes explosively, into foamy magnetic bubbles.

"We never expected to find such a foam at the edge of the solar system, but there it is!" says Opher's colleague, University of Maryland physicist Jim Drake.

Theories dating back to the 1950s had predicted a very different scenario: The distant magnetic field of the sun was supposed to curve around in relatively graceful arcs, eventually folding back to rejoin the sun. The actual bubbles appear to be self-contained and substantially disconnected from the broader solar magnetic field.

Energetic particle sensor readings suggest that the Voyagers are occasionally dipping in and out of the foam—so there might be regions where the old ideas still hold. But there is no question that old models alone cannot explain what the Voyagers have found.

Says Drake: "We are still trying to wrap our minds around the implications of these findings."

The structure of the sun's distant magnetic field—foam vs. no-foam—is of acute scientific importance because it defines how we interact with the rest of the galaxy. Researchers call the region where the Voyagers are now "the heliosheath." It is essentially the border crossing between the Solar System and the rest of the Milky Way. Lots of things try to get across—interstellar clouds, knots of galactic magnetism, cosmic rays and so on. Will these intruders encounter a riot of bubbly magnetism (the new view) or graceful lines of magnetic force leading back to the sun (the old view)?

 

Old and new views of the heliosheath. Red and blue spirals are the gracefully curving magnetic field lines of orthodox models. New data from Voyager add a magnetic froth (inset) to the mix. Larger images: old, new.

The case of cosmic rays is illustrative. Galactic cosmic rays are subatomic particles accelerated to near-light speed by distant black holes and supernova explosions. When these microscopic cannonballs try to enter the solar system, they have to fight through the sun's magnetic field to reach the inner planets.

"The magnetic bubbles could be our first line of defense against cosmic rays," points out Opher. "We haven't figured out yet if this is a good thing or not."

On one hand, the bubbles would seem to be a very porous shield, allowing many cosmic rays through the gaps. On the other hand, cosmic rays could get trapped inside the bubbles, which would make the froth a very good shield indeed.

"We'll probably discover which is correct as the Voyagers proceed deeper into the froth and learn more about its organization¹," says Opher. "This is just the beginning, and I predict more surprises ahead."

Author: Dr. Tony Phillips | Credit: Science@NASA

Higgs, Το σωματίδιο του… “Θεού”

Η ύπαρξή και η αναζήτηση αυτού, αποτέλεσε και αποτελεί μέχρι σήμερα ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα των “μυαλών” του πλανήτη… το σωματίδιο του “Θεού” γνωστό και ως σωματίδιο Higgs έχει πλέον ξεπεράσει τα 60 χρόνια από την στιγμή που “γεννήθηκε”, λίγοι είναι όμως εκείνοι που ξέρουν τι είναι στην πραγματικότητα.

Η γέννηση αυτού του, δίχως αντίρρηση, παράξενου σωματιδίου πραγματοποιήθηκε ταυτόχρονα με ένα μεγάλο βήμα για την Φυσική. Θεμελιώδης αρχή είναι η συμμετρία στην Φύση, έτσι όταν το 1960 η ασθενής πυρηνική ενώθηκε με την ηλεκτρομαγνητική δύναμη, συνθέτοντας αυτό που πλέον ονομάζουμε ηλεκτρασθενή, ένα μεγάλο πρόβλημα δημιουργήθηκε για τους επιστήμονες. Το πρόβλημα με απλά λόγια ήταν πως στο ένα μέρος της “εξίσωσης” είχαμε σωματίδια-φορείς με μάζα και στο άλλο είχαμε το φωτόνιο που ως γνωστό… δεν έχει!

Τι συνέβαινε λοιπόν; Εκεί ακριβώς κάνει για πρώτη φορά την εμφάνιση του ο “Θεός”. Σύμφωνα με την θεωρία, το Σύμπαν διατρέχεται με ένα πεδίο Higgs, έχοντας ως ρόλο να αποδίδει στα σωματίδια που το διαπερνούν μάζα, μέσω ενός μηχανισμού εμπνευσμένου από την φυσική στερεάς κατάστασης, του μηχανισμού Higgs. Φορέας του εν λόγω πεδίου είναι το σωματίδιο Higgs ή συνηθέστερα σωματίδιο του Θεού.

Η επιστήμη βασίζει πολλά σε αυτό, μα πάνω από όλα είναι ίσως η μοναδική λύση για την κατανόηση της ίδιας της ύλης. Οι θεωρίες που βασίζονται σε αυτό το άγνωστο με τεράστια ενέργεια σωματίδιο πολλές, από την θεωρία διαταραχών και την κβαντική χρωμοδυναμική, μέχρι την θεωρία των Πάντων, ενώ μπορεί να μας δώσει εικόνα του τι έγινε στην Μεγάλη Έκρηξη ακόμα και στοιχεία για το κενό!

Η αναζήτηση για το φανταστικό αυτό σωματίδιο ήταν ένας από τους κυριότερους λόγους του τεράστιου εγχειρήματος στο Cern. Και το πρόγραμμα αυτό είναι τόσο μεγάλο γιατί θεωρητικά χρειάζονται τεράστιο ποσό ενέργειας για να κάνει την εμφάνιση του τούτο το σωματίδιο. Πολλοί είναι εκείνοι που θεωρούν αδύνατη την εμφάνιση του προσθέτοντας μία δικαιολογημένη αμφιβολία για όλο αυτό.

Όπως και να έχει η απόδειξη της ύπαρξης του ή μη, θα ανοίξει νέους ορίζοντες για την φυσική. Είτε λοιπόν θα είμαστε σε θέση να χτίσουμε έναν νέο όροφο στο κτίσμα μας, είτε θα κατεδαφιστεί με σκοπό να φτιάξουμε ένα νέο καλύτερο. Όπως και να έχει λοιπόν, το σωματίδιο του “Θεού” δεν είναι το κλειδί της τελευταίας πόρτας που θα διαβούμε, σίγουρα όμως αποτελεί ένα… πασπαρτού που θα ανοίξει αρκετές από αυτές!

Αφιερωμένη στα δάση η Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος

Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος σήμερα, Κυριακή, αφιερωμένη στα δάση, που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής.

Εκτιμάται ότι κάθε χρόνο καταστρέφονται 13 εκατομμύρια εκτάρια δάσους, μια έκταση που ισοδυναμεί με το μέγεθος της Πορτογαλίας, καθώς, μεταξύ άλλων, το 80% της ενέργειας που καταναλώνεται σε πολλές αναπτυσσόμενες χώρες προέρχεται από την ξυλεία και τον ξυλάνθρακα.

Ποικίλες δράσεις έχουν προγραμματιστεί στις 13 περιφέρειες της χώρας μας υπό την αιγίδα του Προέδρου της Δημοκρατίας και με την υποστήριξη των υπουργείων Περιβάλλοντος και Τουρισμού.

Πρόκειται για δράσεις που αφορούν στον καθαρισμό παραλιών, δασών, πάρκων και γειτονιών, δράσεις που ενισχύουν την περιβαλλοντική συνείδηση και δίνουν συμβολικά το μήνυμα για ένα καλύτερο περιβάλλον στο οποίο θέλουμε να ζούμε.

Στο μήνυμά του για τον περιβάλλον ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κάρολος Παπούλιας, αναφέρεται στην περιβαλλοντική εκπαίδευση που θα ξεκινά από τα πρώτα σχολικά χρόνια και κάνει ιδιαίτερη μνεία στις εναλλακτικές πηγές ενέργειας και την προστασία της βιοποικιλότητας.

Οι σύγχρονοι άνθρωποι καλούνται να αλλάξουν τρόπο διαχείρισης και χρήσης των υλικών αγαθών στον πλανήτη, σημειώνει ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος.

Η Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος αποτελεί το κύριο όχημα του ΟΗΕ από το 1972 για την ενημέρωση των πολιτών σχετικά με τα περιβαλλοντικά προβλήματα. Φετινό σύνθημα είναι «Δάση: Η Φύση στην υπηρεσία μας».

Αδέσποτοι πλανήτες!

Καλλιτεχνική απεικόνιση «αδέσποτου» πλανήτη

Πριν από 11 χρόνια μια ομάδα ισπανών αστρονόμων είχε αναγγείλει την ανακάλυψη ελεύθερων πλανητών, δηλαδή πλανητών οι οποίοι δεν περιφέρονται γύρω από κάποιο αστέρι αλλά κινούνται ελεύθερα στον μεσοαστρικό χώρο. Αυτή η ανακοίνωση είχε γίνει τότε δεκτή με σκεπτικισμό επειδή η ύπαρξη τέτοιου είδους ουράνιων σωμάτων δεν προβλεπόταν από τις κρατούσες θεωρίες. Πριν από λίγες ημέρες όμως δημοσιεύθηκαν τα αποτελέσματα μιας νέας έρευνας, η οποία όχι μόνο επιβεβαίωσε οριστικά την ύπαρξη ελεύθερων πλανητών, αλλά κατέληξε και στο σχεδόν απίστευτο συμπέρασμα ότι ο αριθμός τους είναι ασύλληπτα μεγάλος. Φαίνεται ότι οι πλανήτες αυτοί είναι δύο φορές περισσότεροι από τα αστέρια, που σημαίνει ότι μόνο στον Γαλαξία μας υπάρχουν 400 δισεκατομμύρια ελεύθεροι πλανήτες! Πέρα από τη μεγάλη σημασία αυτής της ανακάλυψης για τις θεωρίες δημιουργίας πλανητικών συστημάτων, πολλοί ήδη άρχισαν να σκέπτονται ότι η φύση έχει φτιάξει, πριν από εμάς, το «τέλειο» διαστημόπλοιο για την εξερεύνηση και τον αποικισμό του Σύμπαντος.

Ανατροπή στη δημιουργία πλανητών

Η Αστρονομία είναι μια επιστήμη γεμάτη ανατροπές. Η πιο πρόσφατη έχει να κάνει με τον τρόπο που δημιουργούνται οι πλανήτες, δηλαδή ουράνια σώματα πολύ μικρότερα από αστέρια, η εσωτερική πίεση και θερμοκρασία των οποίων δεν επαρκούν για να συντηρήσουν θερμοπυρηνικές αντιδράσεις. Ως πριν από λίγο καιρό διδάσκαμε στους φοιτητές μας ότι οι πλανήτες δημιουργούνται από το υλικό που «περισσεύει», μετά τη δημιουργία ενός αστεριού, και έτσι αναγκαστικά περιφέρονται γύρω από το «μητρικό» αστέρι. Η πρόσφατη ανακοίνωση μιας πολυπληθούς ομάδας αστρονόμων για την οριστική επιβεβαίωση της ύπαρξης ελεύθερων πλανητών ήρθε να ανατρέψει αυτή τη θεωρία.

Ελεύθερος πλανήτης είναι ένα ουράνιο σώμα παρόμοιο σε μέγεθος με τους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος, το οποίο όμως δεν «ανήκει» σε κάποιο αστέρι, με την έννοια ότι περιφέρεται γύρω από αυτό, αλλά περιπλανάται «ελεύθερο» στον μεσοαστρικό χώρο. Η πρώτη ανακοίνωση για την ύπαρξη ελεύθερων πλανητών είχε γίνει το 2000 από μια ομάδα ισπανών αστρονόμων που είχαν χρησιμοποιήσει κλασικές φωτογραφικές μεθόδους για να αποτυπώσουν αμυδρά αντικείμενα με μάζα λίγες φορές μεγαλύτερη από τη μάζα του Δία, του μεγαλύτερου πλανήτη του ηλιακού μας συστήματος. Για να γίνει αποδεκτή όμως μια τόσο σημαντική ανατροπή χρειάζεται επιβεβαίωση με άλλη, ανεξάρτητη μέθοδο.

Περιοχή στο νεφέλωμα του Αετού, όπου είναι πιθανό ότι μαζί με τα αστέρια δημιουργούνται και ελεύθεροι πλανήτες



Η μέθοδος του βαρυτικού μικρο-φακού

Η πιο σύγχρονη και κατάλληλη για τον σκοπό αυτό μέθοδος είναι το φαινόμενο του βαρυτικού μικρο-φακού (microlensing), που ανιχνεύει ένα σώμα με άλλη μέθοδο και όχι από το φως που αυτό εκπέμπει. Σύμφωνα με τη Γενική Θεωρία Σχετικότητας, ένα σώμα, είτε φωτεινό είτε σκοτεινό, που τυχαίνει να βρίσκεται στην ευθεία η οποία ενώνει το μάτι μας με μια μακρινή φωτεινή πηγή, εστιάζει το φως της πηγής, όπως ένας αμφίκυρτος φακός συγκεντρώνει το ηλιακό φως. 

Για τον λόγο αυτό το πλησιέστερο σώμα ονομάζεται βαρυτικός φακός. Αν ο φακός έχει μάζα όση ένας γαλαξίας ή ένα σμήνος γαλαξιών, τότε είναι δυνατό να παρατηρήσουμε την εικόνα της μακρινής πηγής που αυτός προβάλλει. Αν ο φακός έχει μάζα όση ένα αστέρι ή ένας πλανήτης, τότε δεν μπορούμε να δούμε την εικόνα της πηγής, όμως μπορούμε να παρατηρήσουμε την απότομη αύξηση της λαμπρότητάς της που προκαλείται από την εστίαση της ακτινοβολίας της. Ανάλογα με τη μάζα του φακού και την ταχύτητα με την οποία αυτός κινείται, η αναλαμπή αυτή της πηγής μπορεί να διαρκέσει μερικές ώρες ή ημέρες.

Τη διετία 2006-2007 η ερευνητική ομάδα MAO (Microlensing Observations in Astrophysics) παρατηρούσε συστηματικά το κέντρο του Γαλαξία μας με σκοπό την καταγραφή αναλαμπών που οφείλονται σε ελεύθερους πλανήτες. Κατά τη διάρκεια των παρατηρήσεων καταγράφηκαν αρκετές εκατοντάδες αναλαμπές αυτού του είδους, πολλές από τις οποίες επιβεβαιώθηκαν στη συνέχεια από την ερευνητική ομάδα OGLE (Optical Gravitational Lensing Experiment). Η στατιστική ανάλυση αυτών των γεγονότων, που ολοκληρώθηκε μόλις πρόσφατα, οδήγησε στο συμπέρασμα ότι στον Γαλαξία μας υπάρχουν ελεύθεροι πλανήτες, στο μέγεθος του Δία, ο αριθμός των οποίων είναι διπλάσιος από τον αριθμό των αστέρων του Γαλαξία. Επειδή ο αριθμός των αστέρων είναι 200 δισεκατομμύρια, ο αριθμός των ελεύθερων πλανητών του Γαλαξία μας είναι 400 δισεκατομμύρια. Ανάλογος αριθμός θα πρέπει να υπάρχει και στα υπόλοιπα 200 δισεκατομμύρια γαλαξίες που υπάρχουν στο ορατό από εμάς Σύμπαν.

Οταν η φαντασία γίνεται πραγματικότητα

Αξίζει να σημειωθεί ότι η ύπαρξη ελεύθερων πλανητών είχε προταθεί ήδη το 1932 στη νουβέλα επιστημονικής φαντασίας Οταν συγκρούονται οι πολιτισμοί των Philip Wylie και Edwin Balmer. Μετά όμως την πρώτη ανακοίνωση παρατήρησης τέτοιου είδους ουράνιων σωμάτων το 2000, η σκυτάλη πέρασε στους επιστήμονες. Πολλοί από αυτούς δοκίμασαν να υπολογίσουν την πιθανότητα της διατήρησης ζωής σε έναν ελεύθερο πλανήτη καθώς και την πιθανότητα σύλληψης ενός ελεύθερου πλανήτη από ένα προϋπάρχον πλανητικό σύστημα, παρόμοιο με τις εκατοντάδες που έχουν ήδη ανακαλυφθεί τα τελευταία χρόνια. 

Ετσι αρκετοί αστροβιολόγοι έδειξαν ότι η γεωθερμική ενέργεια ενός ελεύθερου πλανήτη με πυκνή ατμόσφαιρα μπορεί να διατηρεί επιφανειακή θερμοκρασία στην οποία διάφοροι διαλύτες βιολογικής σημασίας (όπως π.χ. το νερό) βρίσκονται σε υγρή μορφή, ενώ η ερευνητική ομάδα Δυναμικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης έδειξε ότι η πιθανότητα σύλληψης ενός ελεύθερου πλανήτη από ένα πλανητικό σύστημα δεν είναι καθόλου αμελητέα. Αρα η μεταφορά ζωής, ή και ακόμη-ακόμη αποικιών, μέσω ελεύθερων πλανητών από ένα πλανητικό σύστημα σε ένα άλλο δεν φαίνεται να αποκλείεται στο απώτερο μέλλον.

* Ο Χάρης Βάρβογλης είναι καθηγητής του Τμήματος Φυσικής του ΑΠΘ.

Τίτλοι τέλους για το Endeavour

Την 19χρονη "καριέρα" του τερματίζει σήμερα το διαστημόπλοιο Endeavour με την προσγείωσή του στην Φλόριντα.

 

Οι ρόδες του Εντίβορ ακούμπησαν στο έδαφος του Διαστημικού Κέντρου Κένεντι στις 02.35 τα ξημερώματα (09.35 ώρα Ελλάδος). Το διαστημικό όχημα έφτασε την νύχτα στο Διαστημικό Κέντρο Κένεντι μετά από μία επιτυχή αποστολή στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό.

 

Η ΝΑΣΑ "συνταξιοδοτεί" τον διαστημικό στόλο της και το Εντίβορ τώρα θα ετοιμαστεί για να εκτεθεί στο μουσείο επιστημών του Λος Αντζελες. Το Εντίβορ ήταν το πιο καινούριο όχημα του στόλου, το οποίο κατασκευάστηκε για να αντικαταστήσει το Τσάλεντζερ, το οποίο ανατινάχτηκε κατά την διάρκεια της εκτόξευσής του το 1986.

Η NASA απόφάσισε να τερματίσει τα προγράμματα των διαστημοπλοίων καθώς η διατήρησή τους έχει υψηλό κόστος. Η υπηρεσία θεωρία ότι μία περισσότερο προσιτή προσέγγιση για να μεταβαίνουν οι αστροναύτες στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό είναι να αναθέτουν την μεταφορά τους σε ιδιωτικές εταιρείες.

Το αμερικανικό διαστημικό λεωφορείο αποκολλήθηκε όπως είχε προγραμματιστεί, στις 03:55' ώρα Γκρίνουιτς, από το Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ΙSS) για να αρχίσει το ταξίδι της επιστροφής του στη Γη.

Το Endeavour ολοκληρώνει έτσι έναν περίπλου 16 ημερών στο διάστημα, εκ των οποίων σχεδόν ένδεκα προσδέσεις στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό και τερματίζει χωρίς πρόβλημα την 25η και τελευταία τροχιακή αποστολή του.

Το πλοίο, με το εξαμελές πλήρωμά του, έφτασε στην πλατφόρμα για να εγκαταστήσουν το Alpha Μαγνητικό Φασματόμετρο, έναν ανιχνευτή επτά τόνων, ο οποίος σχεδιάστηκε το οποίο θα μελετήσει την αντιύλη και τη λεγόμενη σκοτεινή ύλη και θα αναζητήσει ίχνη κοσμικής ακτινοβολίας. Οι επιστήμονες ελπίζουν ότι χαρακτηρίζοντας αυτές τις κοσμικές ακτίνες, θα μάθουν περισσότερα για την προέλευση και την σύνθεση του Σύμπαντος.

Η τελευταία αποστολή της NASA είναι αυτή του διαστημοπλοίου Ατλαντίς, το οποίο θα πραγματοποιήσει την τελευταία του πτήση στις 8 Ιουλίου, το οποίο θα κλείσει τον κύκλο των 30 χρόνων προγράμματος.

Απειλή για τον άνθρωπο και το περιβάλλον τα φάρμακα που καταλήγουν στα σκουπίδια

---

Αθήνα

 

Σοβαρές επιπτώσεις στον άνθρωπο και το περιβάλλον μπορεί να προκαλέσει η αλόγιστη και ανεξέλεγκτη απόρριψη των φαρμάκων, καθώς οι ουσίες τους παραμένουν για μεγάλο χρονικό διάστημα στον υδροφόρο ορίζοντα και στο υπέδαφος και επομένως μπορούν να προσβάλλουν τη διατροφική αλυσίδα. Τα στοιχεία είναι ανησυχητικά, καθώς κάθε χρόνο στην Ελλάδα διακινούνται περίπου 500 εκατ. συσκευασίες φαρμάκων, απ’ όπου υπολογίζεται ότι περί το 10% απορρίπτονται στους κάδους αχρησιμοποίητα ή ληγμένα.

Σύμφωνα με τα ευρήματα που παρουσιάστηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος χάπιend, από το πρώτο πράσινο επιχειρηματικό δίκτυο για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος Athens Green 360, στην Ελλάδα όπου γίνεται υπερκατανάλωση φαρμάκων, δεν υπάρχει σύστημα συλλογής και ασφαλούς διαχείρισης των διαφόρων φαρμακευτικών σκευασμάτων από τον οικιακό τομέα. Επιστημονικές έρευνες στις Ηνωμένες Πολιτείες και στην Ευρώπη κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, καθώς ουσίες που περιέχονται στα φάρμακα ανιχνεύονται στο πόσιμο νερό, στο έδαφος και σε παραθαλάσσιες περιοχές.

Τα μίγματα φαρμακευτικών σκευασμάτων έχουν αναγνωριστεί ως σημαντικό μέρος των χημικών ουσιών που είναι παρούσες στο περιβάλλον. H επιστημονική κοινότητα έχει αναγνωρίσει την ανάγκη να αναζητηθούν τρόποι για να περιοριστεί η εισαγωγή τέτοιων ουσιών στο περιβάλλον. Κατά πόσο όμως η έλλειψη ορθής περιβαλλοντικής διαχείρισης του φαρμάκου επιδεινώνει το πρόβλημα; Στο ερώτημα αυτό απαντά ο Ιωάννης Ζιώμας, καθηγητής στη Σχολή Χημικών Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, τονίζοντας πως «Υπολογίζεται ότι το 2% των φαρμάκων που διακινούνται στην αγορά επιστρέφεται στις φαρμακοβιομηχανίες από φαρμακεία και φαρμακαποθήκες, επειδή έχουν λήξει πριν ακόμα πουληθούν. Επιπλέον, ένα ποσοστό της τάξεως του 10% των περιεχομένων του οικιακού φαρμακείου καταλήγει δυστυχώς μαζί με τα υπόλοιπα απορρίμματα, στους όποιους χώρους διάθεσης. Πρόκειται για ληγμένα φάρμακα, στα οποία έχει παρέλθει ο χρόνος ασφαλούς χρήσης ή φάρμακα τα οποία τελικά δεν χρησιμοποιήσαμε για διάφορους λόγους. Με διάφορους μηχανισμούς και κυρίως μέσω της εισόδου τους στον υδροφόρο ορίζοντα, οι φαρμακευτικές ουσίες, είτε αυτούσιες είτε μετασχηματισμένες, εισέρχονται στο βιολογικό μας κύκλο».

Υιοθετώντας μία υπεύθυνη στάση έναντι του σοβαρού θέματος της απόρριψης οικιακών φαρμάκων στο περιβάλλον και των επιπτώσεων που αυτή προκαλεί, η Post Bank Green Institute (PBGI), θυγατρική εταιρεία του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου, σχεδίασε το πρόγραμμα χάπιend για την περιβαλλοντικά ασφαλή διαχείριση των οικιακών φαρμάκων. Το πρόγραμμα αποτελεί πρωτοβουλία του δικτύου Athens Green 360, του πρώτου επιχειρηματικού δικτύου για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, και στηρίζεται από την εξειδικευμένη τεχνογνωσία σε θέματα βιώσιμης ανάπτυξης της PBGI. Στόχος του προγράμματος είναι αφενός να ενημερώσει και να ευαισθητοποιήσει το ευρύ κοινό και αφετέρου να προσκαλέσει τους Αθηναίους πολίτες να απορρίψουν τα φάρμακά τους με ασφάλεια σε επιλεγμένα σημεία, από όπου θα μπορούν να ενημερωθούν και για τις βέλτιστες πρακτικές ασφαλούς διαχείρισης στο μέλλον. Το πρόγραμμα διεξάγεται πιλοτικά το χρονικό διάστημα από 8 Ιουνίου έως 31 Δεκεμβρίου 2011, με την τοποθέτηση ειδικών κάδων ασφαλείας, με ειδική σήμανση για την απόρριψη των συσκευασιών σε 22 σημεία ενημέρωσης.

Η πρωτοβουλία έχει τεθεί υπό την αιγίδα του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων και υλοποιείται με την αποκλειστική υποστήριξη της sanofi-aventis, μιας από τις κορυφαίες φαρμακευτικές εταιρείες στον κόσμο, την Ευρώπη και την Ελλάδα.

Στο πρόγραμμα παρέχουν πολύτιμη συνδρομή η αλυσίδα supermarket AB-Βασιλόπουλος, το Εμπορικό Κέντρο AVENUE και το δίκτυο καταστημάτων Electronet Αττικής, με τη διάθεση χώρων τους, στους οποίους θα δημιουργηθούν σημεία ενημέρωσης του κοινού και ασφαλούς απόρριψης των σχετικών φαρμάκων. Τη συλλογή και τη διασυνοριακή μεταφορά των φαρμάκων προς καταστροφή στο εξωτερικό έχει αναλάβει σύμφωνα με την κείμενη ελληνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία για τη διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων η αδειοδοτημένη για το σκοπό αυτό εταιρεία διαχείρισης και αξιοποίησης αποβλήτων Envirochem Ελλάς.

Όπως δήλωσε κατά τη διάρκεια της Συνέντευξης Τύπου ο Διευθύνων Σύμβουλος της Post Bank Green Institute, Δημήτρης Ζήσης, «για την επιτυχή υλοποίηση του εγχειρήματος χρειάζεται να ενισχύσουμε ακόμη περισσότερο τις συνέργιες και τις συνεργασίες. Καλώ όλους τους φορείς που θα μπορούσαν να εργαστούν προς αυτή την κατεύθυνση να αγκαλιάσουν την πρωτοβουλία, ενώνοντας τις δυνάμεις τους μαζί μας».

«Με αίσθημα κοινωνικής ευθύνης, καλωσορίζουμε το πρόγραμμα χάπιend, συμμετέχοντας ενεργά και στηρίζοντας πρωτοβουλίες που έχουν στόχο την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση των πολιτών της Αθήνας για θέματα προστασίας του περιβάλλοντος και δημόσιας υγείας. Προσδοκία μας είναι να αγκαλιάσει το κοινό της πόλης το εγχείρημα και να ανταποκριθεί στην πρόσκλησή μας, αλλάζοντας συνήθειες και υιοθετώντας τους ενδεδειγμένους τρόπους απόρριψης οικιακών φαρμάκων», επεσήμανε ο Μάρκος Γερασόπουλος, διευθύνων σύμβουλος και γενικός διευθυντής της sanofi-aventis για την Ελλάδα και την Κύπρο.

Τέλος, την εκδήλωση χαιρέτισε ο αναπληρωτής καθηγητής Κοινωνικής Ιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών και πρόεδρος του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων, Ιωάννης Τούντας, ο οποίος ανέφερε μεταξύ άλλων ότι «ο ΕΟΦ, έχοντας σαν βασικό του σκοπό την προάσπιση της δημόσιας υγείας, θεώρησε χρέος του να θέσει υπό την αιγίδα του την πρωτοβουλία χάπιend. Ευελπιστούμε ότι η συμβολή μας αυτή θα αποτελέσει την αφετηρία μιας γενικότερης συστηματικής προσπάθειας για την ορθή διαχείριση των αποβλήτων φαρμάκων, ενημερώνοντας και ευαισθητοποιώντας τους πολίτες, αλλά και δημιουργώντας τις απαραίτητες υποδομές και υπηρεσίες, ώστε τα άχρηστα και ληγμένα φάρμακα να μην αποτελούν στο μέλλον απειλή ούτε για το περιβάλλον ούτε για την υγεία του ελληνικού πληθυσμού».

Οι πρώτες χώρες που έχουν ασχοληθεί με την αντιμετώπιση του προβλήματος και αναγνωρίζουν τα φαρμακευτικά σκευάσματα σαν πιθανούς περιβαλλοντικούς ρυπαντές είναι οι ΗΠΑ, ο Καναδάς και σε σημαντικό βαθμό η Αυστραλία. Στις ΗΠΑ, μάλιστα, το πρόβλημα έχει και μια άλλη διάσταση μιας και σημαντικό μέρος των οικιακών αποβλήτων, άρα και τα φάρμακα, απορρίπτονται μέσω των συστημάτων αποχέτευσης με τη χρήση συσκευών τεμαχισμού και πολτοποίησης. Σήμερα, στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες, λειτουργούν συστήματα ασφαλούς διαχείρισης, ενώ κάποιες χώρες όπως η Γερμανία, η Γαλλία και η Σουηδία έχουν ήδη δημιουργήσει συστήματα επιστροφής, με τοποθέτηση κάδων συλλογής στα ίδια σημεία όπου γίνεται η προμήθεια των φαρμάκων. Στη Σουηδία, μάλιστα, έχει δημιουργηθεί και εθελοντικό σύστημα κατάταξης των φαρμάκων ανάλογα με την επικινδυνότητά τους.

 

health.in.gr

Η Γαία σε αναζήτηση των άστρων!

Καλλιτεχνική απεικόνιση του διαστημόπλοιου Gaia στο Διάστημα

Στις αρχές της δεκαετίας του 1970 μαθαίναμε στο Πανεπιστήμιο ότι, ως εκείνη την εποχή, οι αστρονόμοι είχαν καταφέρει να μετρήσουν τις αποστάσεις περίπου χιλίων αστέρων, και ο αριθμός αυτός εθεωρείτο εντυπωσιακά μεγάλος. Σε δύο χρόνια από σήμερα ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA) πρόκειται να εκτοξεύσει τη διαστημική αποστολή Gaia, η οποία θα υπολογίζει τις αποστάσεις ενός εκατομμυρίου αστέρων την ημέρα! Η Αστρονομία μπαίνει για τα καλά στην εποχή της μαζικής παραγωγής.

Οταν μιλά το φως

Ο μοναδικός φορέας πληροφοριών για όλα τα αστέρια που υπάρχουν στο Σύμπαν είναι το φως τους. Από το φως αυτό, που συλλέγουν τα τηλεσκόπιά μας, μπορούμε από τη μια πλευρά να εντοπίσουμε την απόσταση του κάθε αστεριού και από την άλλη να υπολογίσουμε τα φυσικά χαρακτηριστικά του, όπως είναι για παράδειγμα η ακτίνα του, η θερμοκρασία του και η χημική του σύσταση. Για τον σκοπό αυτόν χρειάζεται να καταγράψουμε, με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ακρίβεια, αφενός τη θέση του αστέρα με ένα τηλεσκόπιο, αφετέρου το φάσμα του με τη βοήθεια ενός φασματογράφου. Στη συνέχεια από μεν τη θέση σε δύο διαφορετικές ημερομηνίες βρίσκουμε την απόστασή του (ή την παράλλαξη, όπως λέμε στην Αστρονομία), από δε το φάσμα τα φυσικά χαρακτηριστικά του.

Η προσπάθεια των αστρονόμων για καταγραφή αυτών των στοιχείων ξεκίνησε ουσιαστικά μετά την εφεύρεση της φωτογραφίας, δηλαδή στα μέσα του 19ου αιώνα. Ηταν όμως μια πολύ αργή και κοπιώδης διαδικασία, αφού απαιτούσε επανειλημμένες μετρήσεις εξαιρετικά υψηλής ακρίβειας. Για παράδειγμα, ως τα τέλη του 20ού αιώνα, δηλαδή σε διάστημα 120 ετών, είχαμε μετρήσει τις αποστάσεις 1.000 αστέρων, και ο αριθμός αυτός εθεωρείτο μεγάλο επίτευγμα. Στα 1989 όμως εκτοξεύθηκε το διαστημικό τηλεσκόπιο Hipparcos (αρκτικόλεξο των λέξεων High precision parallax collecting satellite, δηλαδή δορυφόρος που συγκεντρώνει παραλλάξεις υψηλής ακρίβειας) και από τότε μπήκαμε στη «βιομηχανική» εποχή των αστρονομικών μετρήσεων.

Ο Hipparcos κατάφερε να μετρήσει, σε διάστημα μόλις τεσσάρων ετών, τις αποστάσεις 100.000 αστέρων. Η μεγάλη αυτή επανάσταση δεν έγινε αντιληπτή από το ευρύ κοινό, εντυπωσίασε όμως την αστρονομική κοινότητα και έδωσε την αφορμή για τον σχεδιασμό ακόμη πιο φιλόδοξων διαστημικών αποστολών. Αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας είναι η αποστολή Gaia, η οποία αναμένεται να εκτοξευθεί στα τέλη του 2013.


Τέσσερις από τους 106 συνολικά ανιχνευτές CCD του Gaia, διακριτικής ικανότητας 8,8 megapixel ο καθένας. Δίπλα ένα νόμισμα των 2 ευρώ ως μέτρο σύγκρισης


Η νέα αποστολή

Το όνομα Gaia είναι και αυτό αρκτικόλεξο και προέρχεται από τις λέξεις Global astrometric interferometer for astrophysics (Παγκόσμιο Αστρομετρικό Συμβολόμετρο για την Αστροφυσική). Κατά τη διάρκεια του σχεδιασμού της αποστολής αποφασίστηκε η μέτρηση των θέσεων των αστέρων να γίνει με άλλη μέθοδο και όχι με συμβολομετρία, το όνομα της αποστολής όμως δεν άλλαξε, επειδή θεωρείται πολύ επιτυχημένο (παραπέμπει στην αρχαία ελληνική θεότητα Γαία, μητέρα και σύζυγο του Ουρανού). Η Gaia θα μετράει με απαράμιλλη ακρίβεια τις θέσεις και τις αποστάσεις ενός εκατομμυρίου αστέρων την ημέρα! Ο τρόπος με τον οποίο θα πετύχει αυτοματοποιημένα το ασύλληπτο αυτό αποτέλεσμα είναι πραγματικά πολύ ενδιαφέρων. Είναι ένας αρμονικός συνδυασμός οργάνων εξαιρετικής ακρίβειας, με εξελιγμένους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και με ραδιοφωνικούς πομπούς μεγάλης ταχύτητας αποστολής δεδομένων.

Το διαστημόπλοιο θα μεταφέρει δύο τηλεσκόπια, τοποθετημένα περίπου σε ορθή γωνία, και θα ακολουθεί τροχιά γύρω από τον Ηλιο, στην προέκταση της ακτίνας που ενώνει τον Ηλιο με τη Γη. Στη διεύθυνση αυτή υπάρχει ένα σημείο, σε απόσταση 1,5 εκατομμυρίων χιλιομέτρων από τη Γη, το δεύτερο σημείο του Lagrange (L2), όπου τα αντικείμενα περιφέρονται γύρω από τον Ηλιο μία φορά τον χρόνο, έτσι ώστε από τη Γη φαίνονται σαν να είναι ακίνητα. Το διαστημόπλοιο προβλέπεται να περιστρέφεται γύρω από τον άξονά του, που είναι κάθετος στη διεύθυνση των τηλεσκοπίων, μία φορά κάθε έξι ώρες, με αποτέλεσμα τα δύο τηλεσκόπια να «σαρώνουν» μια στενή λωρίδα του ουρανού.

Σε διαδοχικές περιστροφές θα σαρώνονται ελαφρά διαφορετικές λωρίδες, επειδή ο άξονας περιστροφής θα αλλάζει αργά κατεύθυνση, λόγω του συνδυασμού των έλξεων της Γης και του Ηλιου στο διαστημόπλοιο, ολοκληρώνοντας έναν κύκλο κάθε 63 ημέρες. Το φαινόμενο αυτό είναι γνωστό από την αντίστοιχη κίνηση του άξονα της Γης, ο οποίος εκτελεί μια κυκλική κίνηση με ρυθμό μία περιστροφή κάθε 26.000 χρόνια, λόγω του συνδυασμού των έλξεων του Ηλιου και της Σελήνης.

Ενα νόμισμα στη Σελήνη

Τα τηλεσκόπια του Gaia έχουν μιαν απίστευτη ακρίβεια καταγραφής των θέσεων των αστέρων. Ο σχεδιασμός τους είναι τέτοιος ώστε θα μπορούν να διακρίνουν από τη Γη ένα νόμισμα του 1 ευρώ στη Σελήνη! Αυτή η ακρίβεια είναι 1.000 φορές καλύτερη από την ακρίβεια του γνωστού σε όλους μας τηλεσκόπιου Hubble. Η αποστολή Gaia θα μετρήσει τελικά όχι μόνο τις θέσεις και τις αποστάσεις ενός δισεκατομμυρίου αστέρων, δηλαδή το 1% του πληθυσμού του Γαλαξία μας, αλλά και τις θέσεις άλλων γαλαξιών, καθώς και πολλών αντικειμένων του ηλιακού συστήματος, κυρίως αστεροειδών. Μεταξύ άλλων, αναμένεται να ανακαλύψει κάπου 15.000 πλανήτες άλλων πλανητικών συστημάτων, πέρα από το δικό μας ηλιακό σύστημα, και να ελέγξει τις προβλέψεις της Γενικής Θεωρίας της Σχετικότητας, παρατηρώντας την καμπύλωση του φωτός των απομακρυσμένων αστέρων από το βαρυτικό πεδίο του Ηλιου. 

Παράλληλα θα καταγράψει και μια χονδροειδή μορφή του φάσματος όλων αυτών των αντικειμένων, έτσι ώστε στο τέλος της αποστολής, γύρω στο 2019, να έχει ολοκληρωθεί μια επανάσταση στην Παρατηρησιακή Αστρονομία. Η κοπιαστική και αργή καταγραφή με προσωπική δουλειά της θέσης και των φασμάτων των αστέρων, η οποία παλαιά δημοσιευόταν σε περιοδικά και βιβλία, θα έχει αντικατασταθεί από την αυτοματοποιημένη μαζική παραγωγή ενός απίστευτου όγκου πληροφοριών. Οι πληροφορίες αυτές θα πρέπει, αναγκαστικά, να επεξεργάζονται και να αποθηκεύονται μόνο ηλεκτρονικά, χωρίς την επέμβαση του ανθρώπινου παράγοντα, αφού για την έντυπη δημοσίευσή τους θα χρειάζονταν 160.000 τόμοι. Στην ανάλυση των αποτελεσμάτων θα συμμετάσχουν ομάδες από τα Πανεπιστήμια Αθηνών και Θεσσαλονίκης, το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και το Εθνικό Αστεροσκοπείο.

*Ο Χάρης Βάρβογλης είναι καθηγητής του Τμήματος Φυσικής του ΑΠΘ.

Παίζει με τη φωτιά η NASA σε συνθήκες μικροβαρύτητας!

 

Σε συνθήκες έλλειψης βαρύτητας, η φωτιά συμπεριφέρεται διαφορετικά από ό,τι στη Γη. Σε πείραμα που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, η NASA μελέτησε την ανάφλεξη μιας σταγόνας επτανίου, σε μια προσπάθεια να εκτιμήσει καλύτερα τον κίνδυνο πυρκαγιάς για τα διαστημικά σκάφη και να αναπτύξει ειδικά συστήματα κατάσβεσης.

Η εικόνα που δημοσιοποίησε η υπηρεσία έχει υποστεί επεξεργασία και εμφανίζεται με ψευδή χρώματα, παρόλα αυτά δίνει μια καλή ιδέα για το πώς συμπεριφέρεται μια πύρινη μπάλα στο Διάστημα.

Στην επιφάνεια της Γης, τα καυσαέρια τείνουν να ανεβαίνουν προς τα πάνω, επειδή είναι θερμά και ως εκ τούτου ελαφρότερα από τον ψυχρό, πυκνότερο αέρα που τα περιβάλλει. Απουσία βαρύτητας, όμως, ο καπνός έχει την τάση να σχηματίζει μια ομοιόμορφη μπάλα γύρω από μια επίσης σφαιρική φλόγα.

Στο «Πείραμα Κατάσβεσης Φλόγας» (FEX) που πραγματοποιήθηκε στο πολυεθνικό τροχιακό εργαστήριο, μια σταγόνα επτανίου, διαμέτρου τριών χιλιοστών, ανεφλέγη μέσα σε ένα ειδικό θάλαμο.

Η εικόνα προήλθε από την υπέρθεση των ασπρόμαυρων καρέ του βίντεο που κατέγραψε το φαινόμενο. Το δεξί της τμήμα είναι είδωλο του αριστερού, γι' αυτό και φαίνεται ίδιο.

Το φωτεινό κίτρινο σχήμα στο κέντρο είναι η σταγόνα καυσίμου, η οποία μετακινείται και συρρικνώνεται καθώς αντιδρά με το οξυγόνο και σχηματίζει αιθάλη.

Αρχικά, η αιθάλη σχηματίζει ένα σύννεφο μικρών σωματιδίων γύρω από τη σταγόνα (πράσινο). Τα σωματίδια αυτά ενώνονται σταδιακά σε μεγαλύτερα σωματίδια, τα οποία τελικά εκτινάσσονται σπειροειδώς προς τα έξω μαζί με σπίθες. Με γυμνό μάτι, βέβαια, το μόνο που φαίνεται είναι μια βραχύβια, σφαιρική και γαλάζια φλόγα.

Τρεις Έλληνες στην κορυφή της NASA

Τρεις Ελληνες φιγουράρουν στην ετήσια έκδοση της NASA με τις σημαντικότερες εργασίες στον τομέα των επιστημών της Γης! Οι επιτελείς της διαστημικής υπηρεσίας επέλεξαν δύο μελέτες ερευνητών του Ελληνικού Κέντρου Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ) και τις συμπεριέλαβαν ανάμεσα στις δώδεκα κορυφαίες παγκοσμίως, γεγονός ιδιαίτερα τιμητικό για την επιστημονική κοινότητα της πατρίδας μας.

Η Μαριάννα Γιαννουλάκη, ο Απόστολος Σιαπάτης και ο Θεμιστοκλής Χρόνης είναι οι ερευνητές του ΕΛΚΕΘΕ που με δύο εντελώς διαφορετικές εργασίες κατάφεραν να ξεχωρίσουν ανάμεσα σε χιλιάδες συναδέλφους τους από όλο τον κόσμο, καταλαμβάνοντας μία από τις πρώτες θέσεις στα πρόσωπα του «Earth Science Research Features 2010» της NASA.

Στη δική του μελέτη ο εντεταλμένος ερευνητής του ΕΛΚΕΘΕ Θεμιστοκλής Χρόνης επιχειρεί να διερευνήσει μία από τις πλέον «αχαρτογράφητες» περιοχές της σύγχρονης επιστήμης, το φαινόμενο των κεραυνών, και μάλιστα σε συσχέτιση με την ηλιακή δραστηριότητα και την κοσμική ακτινοβολία. «Η εργασία αυτή ξεκίνησε σαν μια ιδέα όταν ήμουν στη NASA, αφού τότε βρισκόμουν στην "πηγή".

Γενικά η ερώτηση κατά πόσο η ηλιακή δραστηριότητα επηρεάζει το κλίμα της Γης υπάρχει από το 1980 και είναι ένα θέμα για το οποίο υπάρχει πολύ έντονη επιστημονική διαμάχη» λέει στην «Espresso» ο κ. Χρόνης. Οπως εξηγεί ο ίδιος, οι επιστήμονες γνωρίζουν εδώ και 200 χρόνια ότι ο Ηλιος κάνει έναν κύκλο περίπου 11ετή, με περιόδους υψηλής και χαμηλής δραστηριότητας. Είναι επίσης γνωστό εδώ και 100 χρόνια ότι η κοσμική ακτινοβολία είναι ο παράγοντας που ιονίζει, δηλαδή φορτίζει ηλεκτρικά τη γήινη ατμόσφαιρα, ενώ πριν από περίπου δύο δεκαετίες οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι όταν σημειώνονται ηλιακές εκρήξεις η κοσμική ακτινοβολία που φτάνει στη Γη μειώνεται σε μεγάλο βαθμό.

«Αρα έχουμε δύο πράγματα που είναι γνωστά 200 και 100 χρόνια αντίστοιχα αλλά κανείς μέχρι τις αρχές του 1980 δεν είχε κοιτάξει πώς μπορούν αυτά να επηρεάζουν το κλίμα και τη γήινη ατμόσφαιρα» αναφέρει ο Ελληνας επιστήμονας.

Εκείνη την εποχή ο Δανός φυσικός Ενρικ Σβένσμαρκ διατύπωσε την επιστημονική υπόθεση ότι η ηλιακή δραστηριότητα και η κοσμική ακτινοβολία επηρεάζουν τη νέφωση. Ωστόσο, στη συνέχεια διαπιστώθηκαν προβλήματα και λάθη στις εκτιμήσεις του Σκανδιναβού επιστήμονα. Οι δημοσιευμένες επιστημονικές εργασίες πάνω στο συγκεκριμένο αντικείμενο είναι λίγες και ακόμα λιγότερες εκείνες που αναφέρονται στους κεραυνούς. «Η δική μου δημοσίευση είναι η τρίτη ή τέταρτη από το 1985. Δεν υπάρχουν άλλες» λέει ο κ. Χρόνης.

Ομως τι ακριβώς έψαξε ο ερευνητής του ΕΛΚΕΘΕ; «Η λογική ήταν η εξής: Οταν έχουμε έντονη ηλιακή δραστηριότητα, η κοσμική ακτινοβολία που μπαίνει στη Γη εξοστρακίζεται κατά κάποιο τρόπο από τον ηλιακό άνεμο. Αυτό σημαίνει ότι η ατμόσφαιρα φορτίζεται λιγότερο. Με δεδομένο ότι ο κεραυνός είναι το νούμερο ένα ηλεκτροστατικό φαινόμενο της ατμόσφαιρας, όταν μειώνεται ο ιονισμός της ατμόσφαιρας περιμένουμε αντίστοιχα μειωμένους κεραυνούς».

Η εργασία του κ. Χρόνη κατέληξε σε δύο βασικά ευρήματα. Σε χρονική κλίμακα λίγων ημερών έδειξε ότι η ατμόσφαιρα «συνειδητοποιεί» ότι κάτι έχει αλλάξει στον τρόπο που ιονίζεται μετά από 3-4 ημέρες από τη μεταβολή της ηλιακής δραστηριότητας. Σε κλίμακα ετών έδειξε ότι η έντονη ηλιακή δραστηριότητα συνοδεύεται από μείωση των ηλεκτρικών εκκενώσεων στην ατμόσφαιρα. «Είναι η πρώτη εργασία που βγάζει αποτελέσματα συμβατά με αυτά που δίνει η θεωρία» σημειώνει ο ίδιος.

Η συμπερίληψη της εργασίας του στην ετήσια έκδοση της NASA εξέπληξε τον Ελληνα επιστήμονα. «Δεν το περίμενα. Είναι πολύ μεγάλη επιτυχία» λέει, προσθέτοντας ότι σημαντικό ρόλο έπαιξε ο πρωτότυπος χαρακτήρας της δουλειάς του: «Αυτοί οι οργανισμοί ψάχνουν για ανθρώπους και εργασίες που βλέπουν τα πράγματα με λίγο διαφορετική οπτική γωνία. Στην επιστήμη καμιά φορά χρειάζεται να ψάξεις κάτι σχετικά απλό, που όλοι λένε ότι υπάρχει αλλά κανείς δεν το έχει δείξει».

Πάντως, για τον κ. Χρόνη η μεγαλύτερη επιτυχία είναι ότι τρεις ερευνητές από το ΕΛΚΕΘΕ περιλαμβάνονται στην έκδοση της ΝΑΣΑ με δύο διαφορετικές εργασίες και μάλιστα στην ίδια χρονιά: «Αυτό είναι δεκαπλάσια επιτυχία από τη δική μου δημοσίευση. Είναι πολύ-πολύ σημαντικό».


Αναλύοντας τα μυστήρια της θάλασσας μέσω... δορυφόρου
Το αντικείμενο της έρευνας της κ. Γιαννουλάκη και του κ. Σιαπάτη δεν αφορά τον ουρανό αλλά τη θάλασσα. Στο «μικροσκόπιο» των επιστημόνων μπήκε το κτενοφόρο Mnemiopsis leidyi, ένα είδος μέδουσας με χαρακτηριστικά που το καθιστούν επικίνδυνο για την αλιεία. «Είναι ένα ζωοπλαγκτονικό είδος με προέλευση από τις λιμνοθάλασσες και τις παράκτιες περιοχές των ανατολικών ακτών της Βόρειας και της Νότιας Αμερικής. Εισήχθη τυχαία στη Μαύρη Θάλασσα στις αρχές της δεκαετίας του '80, ενδεχομένως με τα νερά έρματος πλοίων, και παρουσίασε μια πληθυσμιακή έκρηξη μέχρι το 1988» εξηγεί ο κ. Σιαπάτης.

Το πρόβλημα με το συγκεκριμένο είδος είναι ότι τρώει τα αβγά των μικρών πελαγικών ψαριών, όπως είναι οι γαύροι, οι σαρδέλες και τα σαφρίδια. Αν πολλαπλασιαστεί υπερβολικά μπορεί να οδηγήσει σε κατάρρευση τα αλιευτικά αποθέματα, όπως ακριβώς έγινε στη Μαύρη Θάλασσα.

«Σε έρευνες που κάναμε στο βόρειο Αιγαίο το 2004 παρατηρήσαμε ότι έφτασε και στη δική μας περιοχή. Βλέπαμε μάλιστα ότι κάθε χρόνο αυξανόταν ο αριθμός τους και εξαπλωνόταν όλο και νοτιότερα. Ειδικά το 2006 καταγράψαμε πολύ μεγάλη αύξηση» αναφέρει η κ. Γιαννουλάκη, προσθέτοντας ότι πρόκειται για έναν οργανισμό «με εξαιρετικά μεγάλη αντοχή σε θερμοκρασίες και αλατότητες».

Οι δύο επιστήμονες αποφάσισαν τότε να χρησιμοποιήσουν δορυφορικά δεδομένα για να διαπιστώσουν ποιες είναι οι περιβαλλοντικές συνθήκες που ευνοούν το συγκεκριμένο είδος.

«Πήραμε τα δορυφορικά στοιχεία και στήσαμε ένα μοντέλο για να δούμε ποιες είναι οι προτεινόμενες συνθήκες γι’ αυτό το ζώο και στη συνέχεια χρησιμοποιήσαμε το ίδιο μοντέλο για να δούμε πού αλλού υπάρχουν περιοχές με τα χαρακτηριστικά αυτά, τα οποία θα ευνοούσαν το συγκεκριμένο ζώο».

Μελετώντας δεδομένα όπως η θερμοκρασία, το βάθος, η αλατότητα και η χλωροφύλλη του νερού, οι επιστήμονες κατέληξαν σε συγκεκριμένες περιοχές της Μεσογείου: Την Αδριατική, τα παράλια της Ισπανίας και του Ισραήλ. Η εργασία δημοσιεύτηκε το 2007 και τις δύο επόμενες χρονιές επιβεβαιώθηκε στην πράξη, καθώς άλλοι επιστήμονες εντόπισαν σημαντικούς πληθυσμούς κτενοφόρων στις περιοχές που οι δύο επιστήμονες είχαν προβλέψει.

Το γεγονός ότι το μοντέλο που δημιούργησαν επαληθεύτηκε στην πράξη φαίνεται ότι έπαιξε σημαντικό ρόλο στην επιλογή της NASA σημειώνει η κ. Γιαννουλάκη: «Μοντέλα μπορεί να υπάρχουν πολλά, αλλά είναι εντυπωσιακό να προβλέπεις και να επιβεβαιώνεσαι από την πραγματικότητα». Ενας άλλος λόγος, προσθέτει, είναι ότι πρόκειται για ένα θέμα αιχμής, αφού πρόκειται για ένα πολύ επιθετικό ως προς την εξάπλωση είδος με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά.

Ο κ. Σιαπάτης και η κ. Γιαννουλάκη επισημαίνουν ότι ουσιαστική συνεισφορά στην εργασία είχαν και άλλοι επιστήμονες του ΕΛΚΕΘΕ, οι οποίοι εξάλλου τη συνυπογράφουν. Αυτοί είναι ο Βασίλης Βαλαβάνης, ο Ανδρέας Παλιαλέξης, η Ευδοξία Σχισμένου, ο Θανάσης Μαχιάς και ο Στέλιος Σομαράκης.

Espressonews.gr

Παγίδεψαν την αντιύλη για 16 λεπτά!

Τα σωματίδια της ύλης και τα αντι-σωματίδια της αντιύλης είναι ταυτόσημα, εκτός από το γεγονός ότι έχουν αντίθετα ηλεκτρικά φορτία, γι’ αυτό αλληλοεξουδετερώνονται όποτε συγκρούονται, δημιουργώντας ακτινοβολία και ενέργεια. Αν π.χ. ένα κιλό ύλης "συναντηθεί" με ένα κιλό αντιύλης, τότε θα δημιουργηθεί μια τεράστια έκρηξη ισοδύναμης ισχύος 43 μεγατόνων ΤΝΤ, περίπου 3.000 φορές πιο ισχυρή από την ατομική βόμβα που κατέστρεψε την Χιροσίμα. Γι’ αυτό το λόγο, άλλωστε, στην επιστημονική φαντασία αφθονούν τα όπλα αντιύλης.

Τη στιγμή του αρχικού "Μπιγκ Μπανγκ" του σύμπαντος, πριν από περίπου 14 δισεκατομμύρια χρόνια, εκτιμάται ότι οι δύο μορφές της ύλης υπήρχαν σε οριακά ίσες ποσότητες. Αν αυτή η ισορροπία είχε διατηρηθεί, τότε το ορατό σύμπαν δεν θα είχε υπάρξει. Για άγνωστους λόγους, η Φύση έγειρε ελαφρώς τη ζυγαριά υπέρ της συμβατικής ύλης, με αποτέλεσμα αφενός να γεννηθούν τα πάντα γύρω μας και αφετέρου το μισό σύμπαν να εξαφανιστεί στην πορεία και η αντιύλη να είναι πλέον σπάνια σήμερα. Αυτή η ασυμμετρία ύλης-αντιύλης και η αιτία της αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα αινίγματα της σύγχρονης Φυσικής.

Οι ερευνητές της διεθνούς επιστημονικής ομάδας Alpha του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Πυρηνικών Ερευνών (CERN) κατάφεραν, όπως ανακοίνωσαν, για πρώτη φορά να παγιδέψουν 309 άτομα αντιύλης -συγκεκριμένα αντι-υδρογόνου- για 1.000 δευτερόλεπτα, διάστημα αρκετό για να αρχίσουν την μελέτη τους. Η σχετική επιστημονική δημοσίευση έγινε στο περιοδικό φυσικής Nature Physics, σύμφωνα με το Γαλλικό Πρακτορείο, τη Γκάρντιαν και το Science.

Οι επιστήμονες, με επικεφαλής τον Τζέφρι Χανγκστ του πανεπιστημίου Άαρχους της Δανίας, χρησιμοποίησαν τον επιταχυντή υψηλής ενέργειας του CERN για να δημιουργήσουν τα άτομα αντι-υδρογόνου και στη συνέχεια τα έψυξαν σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες. Ο στόχος είναι πλέον να χρησιμοποιήσουν λέιζερ και φασματοσκοπία μικροκυμάτων για να συγκρίνουν τα παγωμένα και ακινητοποιημένα στην μαγνητική "παγίδα" αντι-άτομα με τα συμβατικά άτομα υδρογόνου. Κάθε αντι-άτομο υδρογόνου αποτελείται όχι από ένα πρωτόνιο και ένα ηλεκτρόνιο, αλλά από ένα αντιπρωτόνιο και ένα ποζιτρόνιο.

Η ίδια ερευνητική ομάδα είχε κατορθώσει πέρυσι το Νοέμβριο, για πρώτη πάλι φορά στον κόσμο, να παγιδέψει 38 άτομα αντι-υδρογόνου επί 172 χιλιοστά του δευτερολέπτου. Τώρα πέτυχε να αυξήσει κατά 5.000 περίπου φορές το χρονικό διάστημα "παγίδευσης" των αντι-ατόμων, καθιστώντας εφικτή την πραγματοποίηση των πρώτων μετρήσεων και πειραμάτων πάνω στην αντιύλη. Είναι η πρώτη φορά ουσιαστικά που οποιοσδήποτε επιστήμων αποπειράται να ρίξει φως στη δομή της αντιύλης. Τα πρώτα αποτελέσματα αναμένονται έως το τέλος του 2011 ή το 2012.

Παράλληλα, συνεχίζουν τις έρευνές τους στην αντιύλη, επίσης στις εγκαταστάσεις του CERN, οι ανταγωνιστικές επιστημονικές ομάδες ATRAP με επικεφαλής τον φυσικό Τζέραλντ Γκαμπριέλσε του πανεπιστημίου Χάρβαρντ, και ASACUSA, με επικεφαλής τον φυσικό Ριούγκο Χαγιάνο του πανεπιστημίου του Τόκιο.

Η ύπαρξη της αντιύλης προτάθηκε για πρώτη φορά από τον διάσημο βρετανό φυσικό Πολ Ντιράκ το 1930, στην προσπάθειά του να συμβιβάσει την κβαντομηχανική με τη θεωρία σχετικότητας και βαρύτητας του Αϊνστάιν.

Τεχνητό φύλλο παράγει ηλεκτρική ενέργεια

Ένα μικρό φωτοκύτταρο που μιμείται τη διαδικασία της φωτοσύνθεσης των φύλλων και δύναται να παράξει ηλεκτρική ενέργεια χαμηλής ισχύος για οικιακή χρήση παρουσίασε ο ερευνητής του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Μασσαχουσέτης (ΜΙΤ) Ντάνιελ Νοσέρα.

Το “τεχνητό φύλλο” έχει το μέγεθος τραπουλόχαρτου, είναι κατασκευασμένο από ευρέως διαδομένα υλικά χαμηλού κόστους όπως η σιλικόνη και μπορεί να διασπά το νερό στα δύο του συστατικά, το υδρογόνο και το οξυγόνο.

Στη συνέχεια απαιτείται η αποθήκευση των αερίων σε μια κυψέλη καυσίμου (fuel cell), όπου διά της καύσης τους θα παράγεται ηλεκτρική ενέργεια.

Ο Νοσέρα που έχει εργαστεί για αρκετά χρόνια στην ανάπτυξη αυτής της τεχνολογίας πιστεύει πως η εφαρμογή της θα μπορούσε να λύσει ως ένα βαθμό το ενεργειακό πρόβλημα στις αναπτυσσόμενες χώρες.

“Στόχος μας είναι να μετατρέψουμε κάθε σπίτι σε σταθμό παραγωγής ενέργειας”, λέει και προσθέτει πως “μπορούμε πλέον να οραματιστούμε χωριά την Ινδία και την Αφρική να προμηθεύονται φθηνά συστήματα παραγωγής ενέργειας βασισμένα σε αυτή την τεχνολογία”.

Πείραμα κβαντομηχανικής «κάμπτει» την Αρχή της Απροσδιοριστίας

Κανείς δεν ξέρει αν ο Βέρνερ Χάιζενμπεργκ (1901-1976) θα χαμογελούσε με τη νέα έρευνα...

Ουάσινγκτον

 

Είναι αδύνατο να γνωρίζει κανείς με ακρίβεια τη θέση και την ταχύτητα ενός φωτονίου, είπε ο Βέρνερ Χάιζενμπεργκ στην περίφημη αρχή της απροσδιοριστίας, η οποία άλλαξε την εικόνα μας για το Σύμπαν. Τώρα, όμως, διεθνής ομάδα ερευνητών αναφέρει ότι κατάφερε να υπολογίσει κατά μέσο όρο τις θέσεις και τις ταχύτητες φωτονίων, σε ένα πείραμα που μοιάζει να χαλαρώνει τον ασφυκτικό περιορισμό του Χάιζενμπεργκ.

Πριν από περίπου έναν αιώνα, ο Άλμπερτ Άινσταϊν έδειξε ότι το φως έχει διττή φύση: συμπεριφέρεται τόσο ως σωματίδιο, το γνωστό φωτόνιο, όσο και ως κύμα.

Η κυματική φύση του φωτός μπορεί να καταδειχθεί με το περίφημο πείραμα της διπλής σχισμής (ένθετη αριστερά), το οποίο πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά πριν από 200 χρόνια, αλλά παραμένει και σήμερα ένα από τα διασημότερα -και ίσως σημαντικότερα- πειράματα της φυσικής.

Αν το φως περάσει μέσα από ένα διάφραγμα με δύο παράλληλες σχισμές και πέσει σε μια οθόνη που βρίσκεται πίσω από αυτές, σχηματίζει ένα χαρακτηριστικό μοτίβο από εναλλάξ φωτεινές και σκοτεινές λωρίδες -είναι το μοτίβο συμβολής που θα περίμενε κανείς να σχηματίζει ένα κύμα.

Το εντυπωσιακό είναι ότι το μοτίβο συμβολής εμφανίζεται ακόμα κι αν χρησιμοποιηθεί στο πείραμα ένα και μοναδικό φωτόνιο. Αυτό σημαίνει ότι το φωτόνιο, που είναι σωματίδιο, συμπεριφέρεται ταυτόχρονα και ως κύμα.

Και το ένα και το άλλο

Μπορεί όμως να μετρήσει κανείς με ακρίβεια και τις θέσεις και τις ταχύτητες των φωτονίων που περνάνε από τη διπλή σχισμή; Όχι και τα δύο ταυτόχρονα, λέει η αρχή της απροσδιοριστίας: όσο αυξάνεται η ακρίβεια στη μέτρηση της θέσης, τόσο μειώνεται η ακρίβεια στη μέτρηση της ταχύτητας (στην πραγματικότητα βέβαια ο Χάιζενμπεργκ δεν μίλησε για τη θέση και την ταχύτητα, αλλά για τη θέση και την ορμή, η οποία όμως εξαρτάται από την ταχύτητα).

Τώρα, όμως, διεθνής ομάδα ερευνητών αναφέρει στο περιοδικό Science ότι μπόρεσε να «χαλαρώσει» τους περιορισμούς της αβεβαιότητας: δεν κατάφεραν μεν να μετρήσουν τη θέση και την ταχύτητα κάθε φωτονίου ξεχωριστά, μέτρησαν όμως αυτά τα μεγέθη κατά μέσο όρο. Η προσέγγιση αυτή ονομάζεται «ασθενής μέτρηση», δηλαδή μέτρηση στο περίπου.

Για να το κάνει αυτό, η ομάδα του Έφρεμ Στάινμπεργκ στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο χρησιμοποίησε τη διάταξη της διπλής σχισμής.

Για να μετρήσουν τις θέσεις των διερχόμενων φωτονίων, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν ανιχνευτές ηλεκτρονίων τοποθετημένους σε διάφορες αποστάσεις από το διάφραγμα με τις σχισμές. Για να υπολογίσουν στο περίπου τις ταχύτητες (ορμές) έβαλαν μπροστά στις σχισμές κρυστάλλους ασβεστίτη, οι οποίοι εκτρέπουν λίγο τα φωτόνια (αλλάζουν την πολικότητα). Ο βαθμός εκτροπής χρησιμοποιήθηκε στη συνέχεια για τον υπολογισμό της ταχύτητας κατά προσέγγιση.

Τελικά, οι ερευνητές κατάφεραν να υπολογίσουν κατά μέσο όρο και τις τροχιές (θέσεις) των φωτονίων αλλά και τις ταχύτητες (ορμές).

Το αποτέλεσμα είναι εντυπωσιακό, ωστόσο οι ίδιοι ερευνητές επισημαίνουν ότι το πείραμα δεν παραβιάζει την αρχή της απροσδιοριστίας. Όπως όμως σχολιάζει ο Δρ Στάινμπεργκ στο δικτυακό τόπο του Nature, η μελέτη δείχνει ότι «δεν είναι απαραίτητο να ερμηνεύουμε την αρχή της απροσδιοριστίας τόσο αυστηρά όσο συχνά διδασκόμαστε να κάνουμε».

Δεδομένου μάλιστα ότι οι παρατηρήσεις βρίσκονται σε συμφωνία με ορισμένες ερμηνείες της κβαντομηχανικής, και να διαψεύδουν άλλες ερμηνείες, η μελέτη θα μπορούσε «να μας βοηθήσει να σκεφτόμαστε με νέους τρόπους» και να αξιοποιηθεί στην ανάπτυξη κβαντικών υπολογιστών.,

Ωστόσο άλλοι επιστήμονες δεν έχουν πειστεί ότι το πείραμα αλλάζει κάτι ουσιαστικό στην κβαντομηχανική, την επιστήμη που ασχολείται με τις αλληλεπιδράσεις σε υποατομικό σωματίδιο.

Όπως επισήμανε ο Ντέιβιντ Ντόιτς του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, οι μετρήσεις που παρουσιάζονται στην έρευνα «θα μπορούσαν να είχαν υπολογιστεί χρησιμοποιώντας απλά ένα κομπιούτερ και τις εξισώσεις της κβαντομηχανικής».

Newsroom ΔΟΛ